Ελληνική Κοινωνική Έρευνα -Greek Social Research

Χρόνος Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου Ο πιο ζωντανός νεκρός είναι το παρελθόν μας.. Σαν αναγκαιότητα εμφανίζεται και σα δοκιμασμένη λύση. Στο μέλλον το αγέννητο η μόνη βεβαιότητα. Και κάποτε το απειλεί με ετυμηγορίες απαρέγκλιτες κι άλλοτε με υποσχέσεις κι ελπίδες στην επανάληψη και την υποταγή το καταδικάζει. Απρόσβλητο στη λήθη, εύπλαστο στην παραχάραξη, ολοένα και πιο αόριστο, προσωρινά καμώνεται πως ημερεύει, μα πάντα διαφεντεύει με τους δικούς του τρόπους τους μυστικούς τα μελλούμενα. Για κάποιους η εξημέρωση των πεθαμένων άλγος και όσων θα έρθουν η πρόβλεψη οδύνη. Για άλλους τέχνη και για όλους ισορροπία μέσα από τις αντινομίες. Γιατί τόσο δύσκολο είναι μέσα από ένα φευγαλέο, άπιαστο παρόν να στιγματίσει κανείς με τη βούληση το χρόνο, που αν το καταφέρει, ξεφεύγει από το πεπρωμένο.

Οι πόλεις των άλλων Ευστράτιος Παπάνης Τριγυρνώ στις πόλεις των άλλων.  Παράξενο να είσαι ξένος εκεί, που κάποτε απρόσμενα σε άφησαν να τις οικειοποιηθείς. Σαν επίκληση σε αγάπη παλιά, που τώρα σε αποστρέφεται. Περιδιαβαίνω τα στενά και προσηλώνομαι στις ανακοινώσεις στους πίνακες με ακίδες και δέντρα τρυπημένα: Κάποιος που έφυγε 92 ετών, άλλος 76. Κι ανάμεσά τους ο πολυαγαπημένος γιος, πατέρας,  αδελφός, που δεν έκλεισε τα 45. Ατύχημα, αρρώστια, ποιος να ξέρει. Οι τραγωδίες σε δένουν με τοπία και ανθρώπους πιο σφιχτά από τις χαρές. Επειδή ο πόνος είναι τελικά το μόνο κοινό πεπρωμένο. Και τούτη η θλίψη για τον άγνωστο νεκρό, που γελά στην φωτοτυπημένη φωτογραφία, αμέριμνος στο αγγελτήριο του δικού του θανάτου, πάνω από σταυρούς και τηλέφωνα γραφείων τελετών, τούτος ο ξένος πια στη ζωή με κάνει να θρηνώ πιο πολύ και από τους αγαπημένους του. Επειδή σαν ευκαιρία μοιάζει, που χάθηκε, σα ραντεβού που ο ένας άργησε να φτάσει, σα μεθύσι που θόλωσε, όσα θα μπορούσαν να είχαν γί...

Ο χορός των λέξεων Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου Κάθε πρωί λέξεις ανακατεμένες με τη μνήμη της νύχτας και την πολυσημία των ονείρων  ίπτανται στο δωμάτιο . Ανακατεύονται , συνδυάζονται , παραλλάσσονται , εξαφανίζονται , λικνίζονται , αιωρούνται , ακροβατούν . Αναποδογυρίζουν αντικείμενα και βεβαιότητες , διεισδύουν στα προσχήματα , απειλούν με κατάρες , σκορπίζουν ευχές . Οι σκιές τους στον τοίχο λεηλατούν τις ηλιαχτίδες . Παρασύρουν τη σκόνη , μετεωρίζονται στα κενά , εκτοξεύουν τον καπνό του τσιγάρου ως δυσεύρετο θυμίαμα , για να αναστήσουν μύθους παρηκμασμένους . Σχηματίζουν νοήματα , συνηθισμένα ή ανείπωτα , γητεύουν έννοιες , αποδεσμευμένες από τους ήχους τους . Χορεύοντας αλλοιώνουν την εκφορά τους . Ορθρινή προσευχή , φωνήματα αιολικά, ρήματα λησμονημένα, ιδέες που εκλιπαρούν κάποιος να τις προφέρει , για να πάρουν τη θνητή σου υπόσταση . Γίνονται μουσική , σημασία , γρίφος και παράνο...

Πώς κατέρρευσαν έτσι τα όνειρά μας, όπως η ομορφιά  ενός τοπίου χιονισμένου στο πρώτο αποτύπωμα. Σαν την επιθυμία που έγινε χάδι κι αμέσως νοστάλγησε τη μαγεία του ανεκπλήρωτου.  Μόλις επιχειρήσαμε να τα φέρουμε στα μέτρα μας, σε σχέδια περίπλοκα μετατράπηκαν και έργα κοπιώδη. Τόσο πολύ, που στο τέλος σταματήσαμε ως όνειρα να τα αναγνωρίζουμε. Κι είναι τόσο θλιβεροί εκείνοι, που από τη λάμψη τους μαγνητίστηκαν και οπισθοχώρησαν, μόλις αντιλήφθηκαν τους πόνους και την αμφιβολία, που επικίνδυνα τα πύρωναν. Γιατί τελικά τα όνειρα αναιρούνται μέσα από τις λεπτομέρειες, που μπορούν να τα καταξιώσουν ως αλήθειες...Στράτος Παπάνης

Golden Hall Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου Με πολλή αγάπη για τις γυναίκες.. Έχει μια ηδονή η παρατήρηση της παρακμής. Ειδικά αν αφορά καταναλωτικές συνήθειες προηγουμένων, ανέμελων δεκαετιών. Αυτό, όμως, που ποτέ δεν θα αλλοιωθεί είναι η ανάγκη των γυναικών να διηγούνται τις εντυπώσεις από ψώνια, σχέσεις, συμβάντα, συναισθήματα. Σάββατο στο Golden H all. Ντυμένες με το ύφος του ειδικού οι ιέρειες των αγορών εξορμούν. Ενίοτε συνεπικουρούμενες από φίλες, σε οίστρο όμοιο ευρισκόμενες, αλλά τις περισσότερες φορές συνοδευόμενες από εξουθενωμένους άνδρες, που εκλιπαρούν μάταια για διάλειμμα. Ένα βλέμμα αρκεί, μια απλή απεγνωσμένη ματιά, για να αναπτυχθεί η αόρατη συμπάθεια ανάμεσα σε αρσενικά, που συμπάσχουν, περιμένοντας έξω από τα μαγαζιά. Κάποιοι, ατυχέστεροι, θα κληθούν επιτακτικά μέσα στο κατάστημα, για να δοκιμάσουν το εκπληκτικό σχέδιο, που για χάρη τους ξετρύπωσε η σύζυγος. Παρόλα αυτά η μοναδική τούτη ευκαιρία ποτέ δεν θα αγοραστεί. Γι...

Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου Η γιαγιά στο μπαλκόνι κλαίει, ενώ σταυρώνει από ψηλά το αυτοκίνητο των παιδιών, που φεύγουν. Χριστουγεννιάτικα κουρέλια με τη λησμονημένη αίγλη έχουν μπλεχτεί στο δέντρο, που σκαρφαλώνει να κυριεύσει το σπίτι. Βράδυ στην Ιτέα και ο άνεμος εκδικητικός. Μπροστά μου το ταξίδι μακραίνει από τους παράδρομους της σκέψης. Κι έξαφνα όλοι οι αποχαιρετισμοί και οι ήττες αντηχούν στο αντίο εκείνο της γριάς,  που ξεπροβοδίζει την ίδια τη ζωή. Πώς του ανθρώπου η καρδιά φτιαγμένη είναι να αγαπά τα κοντινά και τα οικεία. Και καθώς με την εμπειρία φτερά βγάζει, δειλά, σαν πρώτο πέταγμα, να αγαπά μαθαίνει εκείνα, με τα οποία να ταυτιστεί μπορεί. Κι αν ποτέ ξεπεράσει τα νέφη της δυσπιστίας και του δισταγμού τις αναταράξεις, τον ήλιο αντικρίζει της διαφορετικότητας και μοναδική νιώθει μέσα από το αλλότριο και το ξένο. Μα τιμή σε εκείνες τις καρδιές, που εξαρχής αγαπούν την ιδέα της αγάπης, χωρίς αντικείμενο, χωρίς προσδοκ...