Τοπική ανάπτυξη ΙΙ

Μυρσίνη Ρουμελιώτου και Ευστράτιος Παπάνης

Από πολύ νωρίς η τοπική ανάπτυξη συνδέθηκε με την παραγωγή και επομένως με την απασχόληση, ως παράγοντες για την επίτευξή της. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, οι περισσότερες αγροτικές περιοχές της Ευρώπης πλήττονται από δημογραφικές διαρροές και την ανεργία, που οφείλεται κυρίως στην απότομη εγκατάλειψη της απασχόλησης στον αγροτικό τομέα (OECD, 1996, Bollman και Bryden, 1997, European Commission, 1997, Terluin και Post, 2000). Από τη συγκριτική ανάλυση των κοινωνικο-οικονομικών δεικτών της υπαίθρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τις δεκαετίες 1980 και 1990 προκύπτει ότι η εγκατάλειψη της γεωργίας συνοδεύτηκε από την ανάπτυξη διαφορετικών μορφών απασχόλησης στον τομέα της βιοτεχνίας και των υπηρεσιών (Τerluin, 2003). Το γεγονός ότι στις αρχές του 1990 απασχολείτο στον αγροτικό τομέα λιγότερο από το 15% του εργατικού δυναμικού, οδήγησε στη διαπίστωση ότι η γεωργία έπαψε να αποτελεί τη βάση της οικονομίας της Ευρωπαϊκής υπαίθρου. Η εικόνα των αγροτικών περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την εν λόγω περίοδο θυμίζει περισσότερο «ένα μωσαϊκό αγροτικών περιοχών» (Persson και Westholm, 1994), με νικητές και χαμένους, αλλά και ορισμένους που κατόρθωσαν να διατηρήσουν μία ενδιάμεση κατάσταση.

Το γεγονός αυτό προκάλεσε τη γένεση ερωτημάτων σχετικά με τους παράγοντες που οδηγούν σε διαφορετικά επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης ανάμεσα στις αγροτικές περιοχές των διαφόρων Ευρωπαϊκών κρατών. Η απάντηση στα εν λόγω ερωτήματα δεν κρύβει μόνο επιστημονικό ενδιαφέρον αλλά και πολιτικό, αφού η κοινωνικο-οικονομική συνοχή των περιφερειών αποτελεί έναν από τους τρεις πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σύμφωνα με τους Armstrong και Taylor (2000), η οικονομική ανάπτυξη εντοπίζεται στην αύξηση της παραγωγής, του κατά κεφαλήν ΑΕΠ ή της παραγωγής ανά εργαζόμενο. Στα παραπάνω προστίθενται κοινωνικο-πολιτισμικές και πολιτικές διαστάσεις, αντανακλώντας τις πολιτισμικές ανάγκες κάθε κοινωνίας κα την εμπλοκή ομάδων στη διαδικασία χάραξης πολιτικών ανάπτυξης (Moulaert και Sekia, 1999).

Μία από τις θεωρίες τοπικής οικονομικής ανάπτυξης βασίζεται στην ανταγωνιστικότητα της τοπικής βιομηχανίας (σχήμα 1), θεωρώντας ότι οι επιχειρήσεις μιας περιοχής και οι ικανότητές τους να προσαρμόζονται στις αλλαγές είναι καθοριστικές για τη διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης (Lambooy et al., 1997). Στο σχήμα 1 απεικονίζονται οι σχέσεις αλληλεξάρτησης της απασχόλησης με την παραγωγή, καθώς και η σημασία των εξαγωγών μίας περιοχής για την οικονομική της ανάπτυξη. Μία περιοχή αναπτύσσεται όταν είναι σε θέση να παράγει με συγκριτικό πλεονέκτημα αγαθά και υπηρεσίες για τις οποίες υπάρχει ζήτηση από το εθνικό και παγκόσμιο σύστημα στο οποίο συμμετέχει (Camagni, 1992).

3.2. Τοπικές Στρατηγικές Απασχόλησης στην Ελλάδα

Οι τοπικές πρωτοβουλίες για την απασχόληση είναι ένα σχετικά πρόσφατο γεγονός για την Ελλάδα. Αυτό οφείλεται τόσο στον αργό ρυθμό αποκέντρωσης, όσο και σε διάφορους άλλους πολιτισμικούς, πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Αν και η μεγαλύτερη ευθύνη για το σχεδιασμό πολιτικών εξακολουθεί να ανήκει στην κεντρική κυβέρνηση, η υλοποίηση των δράσεων και προγραμμάτων τείνει να επαφίεται όλο και περισσότερο στα χέρια των περιφερειακών και τοπικών φορέων. Το 1997, με το μεταρρυθμιστικό σχέδιο «Καποδίστριας», επιχειρήθηκε η αναδιάρθρωση της τοπικής αυτοδιοίκησης και η παραχώρηση περισσότερων εξουσιών στις τοπικές αρχές. Από το 2003, οι εκπρόσωποι των τοπικών και περιφερειακών αρχών μετέχουν πιο ενεργά στο σχεδιασμό και υλοποίηση μέτρων για την απασχόληση, με τη συμμετοχή τους στη νεοσύστατη Επιτροπή για την Απασχόληση.


3.3. Ευρωπαϊκή πολιτική για την τοπική ανάπτυξη της απασχόλησης

Mε το ζήτημα της απασχόλησης προκειμένου να επιτευχθεί η τοπική ανάπτυξη, ασχολήθηκε και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία στα πλαίσια του σχεδιασμού εύστοχων πολιτικών για την απασχόληση σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο ενέταξε τοπικές στρατηγικές, θεωρώντας ότι οι εθνικοί και ευρωπαϊκοί στόχοι δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς την ενεργή συμμετοχή φορέων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Συνεπώς, το Νοέμβριο του 2001 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε Ανακοίνωση περί της τοπικής διάστασης της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Απασχόλησης (ΕΣΑ), με την οποία πρότεινε τρόπους διευκόλυνσης των τοπικών φορέων για την ενεργή συμμετοχή τους στην ΕΣΑ, σε συνεργασία με εθνικές αρχές και κοινοτικούς θεσμούς.

Η έννοια της τοπικής ανάπτυξης της απασχόλησης στοχεύει στην εφαρμογή μέτρων για την αντιμετώπιση της ανεργίας και τη μείωση ανισοτήτων. Πιο συγκεκριμένα, η Στρατηγική στοχεύει στην πλήρη απασχόληση, στη βελτίωση της ποιότητας και της παραγωγικότητας της εργασίας και στην κοινωνική συνοχή. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην επίτευξη των εν λόγω στόχων αναλαμβάνουν οι τοπικοί φορείς, οι οποίοι με τη στήριξη της Ε.Ε. σχεδιάζουν και υλοποιούν δράσεις στην περιοχή αρμοδιότητάς τους.

Στα πλαίσια της Στρατηγικής απασχόλησης εντάσσεται και η προοπτική δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο, η οποία μπορεί να επιτευχθεί με τη δημιουργία συμπράξεων μεταξύ των σχετικών τοπικών φορέων και την ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας. Οι τοπικές συμπράξεις προωθούνται μέσω των Εθνικών Σχεδίων Δράσης για την Απασχόληση και για την Κοινωνική Συνοχή, καθώς και μία σειρά από δράσεις και προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σταθερά προσανατολισμένα προς την τοπική ανάπτυξη της απασχόλησης. Μεταξύ αυτών είναι το Πρόγραμμα Δράσης για την τοπική ανάπτυξη της απασχόλησης, τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης (ΤΣΑ), το Πρόγραμμα Τρίτου Τομέα και Απασχόλησης, το Τοπικό Κεφάλαιο Κοινωνικής Σκοπιμότητας και τα Μέτρα Προετοιμασίας για την τοπική δέσμευση στην απασχόληση.

Η καταπολέμηση της ανεργίας αποτελεί βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η προσπάθεια αυτή εντάσσεται στη γενικότερη κοινωνική πολιτική που εφαρμόζει η Ένωση και η οποία έχει ως στόχο τη «δημιουργία αρμονικών και ισορροπημένων οικονομικών σχέσεων, την αειφόρο παραγωγικότητα με σεβασμό προς το πολιτισμικό και φυσικό περιβάλλον, το υψηλό επίπεδο απασχολησιμότητας και κοινωνικής προστασίας για τους πολίτες, την αύξηση του επιπέδου διαβίωσης και την οικονομική και κοινωνική σύσφιξη και σταθερότητα μεταξύ των σχέσεων των χωρών –μελών» (Άρθρο 2, Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Η προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της απασχολησιμότητας βασίζεται στις δυναμικές δομικές αλλαγές που μελλοντικά θα οδηγήσουν στη δημιουργία νέων θέσεων πλήρους απασχόλησης. Συγκεκριμένα, ο στόχος της πλήρους απασχόλησης θα επιτευχθεί μέσω της ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας, την ισότητα των επαγγελματικών ευκαιριών και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της ενσωμάτωσης των εργαζομένων (πρόληψη εργασιακού αποκλεισμού και καταπολέμηση επαγγελματικών διακρίσεων).

Ένας ακόμα σημαντικός πυλώνας αφορά την αντιμετώπιση των κοινωνικών και εργασιακών ανισοτήτων που παρουσιάζονται στις περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι κατευθύνσεις που έχουν δοθεί στο συγκεκριμένο τομέα αφορούν την ενίσχυση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, την οικονομική ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και τη χρηματοδότηση των επιχειρησιακών υποδομών. Επίσης, σημαντικές προσπάθειες καταβάλλονται αναφορικά με την εργασιακή ισότητα των δύο φύλων, κυρίως ως προς τη μείωση της διαφοράς των αμοιβών, την εξάλειψη των διακρίσεων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και στην άρση των δυσκολιών εξαιτίας των οικογενειακών υποχρεώσεων των γυναικών.

Καμία όμως τοπική δράση ή πολιτική δεν μπορεί να εφαρμοστεί πριν τη διεξαγωγή έρευνας για να εντοπιστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα προβλήματα της περιοχής στην οποία πρόκειται να εφαρμοστούν. Ιδιαίτερα στην περίπτωση συγκεκριμένων περιοχών με ιδιαίτερα γεωπολιτικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά, όπως είναι ο δήμος Καλλονής, οι κατευθύνσεις αυτές είναι σημαντικό να αντικατοπτρίζουν τις ανάγκες του εργατικού δυναμικού.

Η συλλογή πληροφοριών είναι σημαντική, καθώς τα δεδομένα συνεχώς αλλάζουν και μαζί με αυτά και ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων. Συγκεκριμένα, πριν την εφαρμογή οποιασδήποτε πολιτικής για την τοπική απασχόληση, είναι απαραίτητο να συγκεντρωθούν δεδομένα σχετικά με τα επίπεδα απασχόλησης και ανεργίας της περιοχής, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των εργαζομένων και των ανέργων, οι διαθέσιμες δεξιότητες του τοπικού εργατικού δυναμικού και οι απαιτούμενες από τους εργοδότες, οι βασικές θέσεις εργασίας, οι κυριότεροι οικονομικοί τομείς της περιοχής, η δημογραφική κατάσταση, οι ανάγκες των ευάλωτων και μειονεκτικών ομάδων, καθώς και οι μελλοντικές τάσεις που προδιαγράφονται (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2004).

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ

Διαγνωστικά Εργαλεία Για Εκπαιδευτικούς

Η χρήση του Facebook στην Ελλάδα