Δραστηριότητα για ΣΕΠ: Συσχέτιση Προσωπικότητας – Επαγγέλματος
ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ
Σκοπός: Να γίνει κατανοητό ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και οι πολλαπλοί ρόλοι των μαθητών επηρεάζουν τόσο την επαγγελματική απόφαση, όσο και τη μελλοντική επαγγελματική προσαρμογή.
Στόχοι:
- Διερεύνηση του παρόντος ρόλου του μαθητή μέσα στην τάξη, την οικογένεια και την κοινωνία.
- Αναστοχασμός για τους χαρακτηρολογικούς τύπους
- Τύποι και επαγγέλματα
- Διερεύνηση των αιτίων της συμπεριφοράς
- Αντίκτυπο της συμπεριφοράς στους σημαντικούς άλλους
- Εξέταση προτύπων
- Φαντασιακή προσπέλαση της προσωπικότητας
- Χρήση μεθοδολογικών εργαλείων ( συνέντευξης, κοινωνιογράμματος) για τη μελέτη των προσωπικών χαρακτηριστικών
-
Υλικά: Δημοσιογραφικό μαγνητόφωνο ή χαρτί καταγραφής
Φάση Πρώτη:
Ο καθηγητής, προκειμένου να κινητοποιήσει τους μαθητές σχετικά με την αποδοχή της προσωπικότητας των μαθητών από τα μέλη της ομάδας προβαίνει στην κατασκευή κοινωνιογράμματος της τάξης. Συγκεκριμένα ζητά από τους μαθητές να απαντήσουν στις ερωτήσεις ‘ Με ποιο συμμαθητή σας θα θέλατε να μελετάτε μαζί’, ‘Με ποιο συμμαθητή σας θα θέλατε να πηγαίνατε για διασκέδαση’, ‘ Ποιον συμμαθητή σας θα επιλέγατε για να οργανώσετε μια δραστηριότητα’, ‘ Με ποιο συμμαθητή θα θέλατε να συνεχίσετε μαζί τις σπουδές στο Πανεπιστήμιο’, ‘ Ποιο συμμαθητή θα θέλατε να έχετε προϊστάμενο στη μελλοντική σας εργασία’. ‘ Σε μία κλίμακα από το 1 έως το 10 βαθμολογείστε τον εαυτό σας αναφορικά με τη δημοτικότητά σας στην τάξη, στην παρέα’. Ο καθηγητής συλλέγει τα αποτελέσματα και αναδεικνύει τον ‘αστέρα της τάξης’, τον πιο δημοφιλή μαθητή ανά ερώτηση και προτρέπει τους μαθητές να διαπιστώσουν ότι διαφορετικές κοινωνικές πτυχές ( διασκέδαση, μελέτη, οργάνωση δραστηριοτήτων, επάγγελμα κλπ) απαιτούν ποικίλα είδη προσωπικότητας για τους ηγετικούς ρόλους. Ζητείται από τους μαθητές να αναλογιστούν ποια χαρακτηριστικά ή πράξεις αναγορεύουν τους συγκεκριμένους συμμαθητές ως τους καταλληλότερους, εάν τα γνωρίσματά τους αυτά είναι μόνιμα ή περιστασιακά, ποιο το αντίκτυπο της συμπεριφοράς τους στους άλλους και ποια επαγγέλματα ενδεχομένως τους ταιριάζουν. Παράλληλα το ενδιαφέρον εστιάζεται στην αυτοαξιολόγηση του μαθητή σχετικά με την αποδοχή του και στη δικαιολόγηση των απαντήσεων. Τέλος δίνεται έμφαση στους πολλαπλούς ρόλους του καθενός και στο βαθμό προσαρμογής στον κάθε ένα από αυτούς. Τονίζεται ότι κάθε επάγγελμα απαιτεί μια πληθώρα τέτοιων ρόλων, γίνεται αναφορά στην πολλαπλότητα των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και στην αναλογία τους με την ποικιλία των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητα για κάθε επαγγελματική δραστηριότητα.
Φάση Δεύτερη
Ο καθηγητής προτείνει στους μαθητές να γράψουν προτάσεις σχετικά με τον πραγματικό, δεοντικό και ιδεατό εαυτό, τους τρόπους κοινωνικοποίησης ανάλογα με το περιβάλλον (στην τάξη, στην οικογένεια στην παρέα), την αντίδρασή τους στο άγχος και την πίεση, στον έπαινο ή στην επίκριση, στη χαλάρωση και στην περίσκεψη, στις προσδοκίες των άλλων, στις ομάδες που συμμετέχουν, στην κοινωνικότητα ή την απομόνωση, την εσωστρέφεια ή την εξωστρέφεια, στη διεκδικητικότητα ή στην συστολή, στην ευελιξία ή την ακαμψία, την δεκτικότητα ή την απολυτότητα, τη μοναξιά ή την κοινωνικότητα κλπ. Γίνεται λόγος για τους φόβους και την εξωτερίκευσή τους, την οργή και την εκδήλωσή της, τις αγωνίες και την απόκρυψή τους, για τα σχέδια και τον τρόπο υλοποίησής τους, για τις ματαιώσεις και τη διαχείρισή τους, για τις ελπίδες και τη διάψευσή τους, τις απαιτήσεις και την ανταπόκριση σε αυτές στους μηχανισμούς άμυνας και στην αποκάλυψή τους. Ο καθηγητής ρωτά τους μαθητές, εάν παρόμοια συναισθήματα θα αντιμετωπιστούν στο εργασιακό περιβάλλον ή κατά την εξεύρεση εργασίας, εάν η συνειδητοποίησή τους θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση μιας πιθανής φάσης ανεργίας και στις επιπτώσεις της στον εαυτό και στην οικογένεια, στην επαγγελματική ή γεωγραφική κινητικότητα, εάν η ανεκτικότητα προς αυτά θα είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη από την παρούσα φάση. Ο καθηγητής ζητά από τους μαθητές να αποκρυσταλλώσουν ποια από αυτά τα χαρακτηριστικά θα τους ενδυναμώσουν στην επαγγελματική τους πορεία και ποια θα την αναστέλλουν. Η συζήτηση αυτή καθιστά καταληπτό ότι κάθε πράξη προκαλεί κάποιου είδους αντίδραση στους άλλους, ότι η αλληλεπίδραση είναι δυναμική και ανατροφοδοτούμενη, ότι η εκδήλωση των συναισθημάτων άλλοτε ενθαρρύνεται, άλλοτε διοχετεύεται και άλλοτε αποθαρρύνεται και ότι η αντίληψή τους είναι υποκειμενική.
Φάση Τρίτη
Ο μόνος τρόπος να υπερκερασθεί η σχετικότητα των συναισθημάτων είναι η κατά το δυνατόν αντικειμενικότερη καταγραφή τους. Η αιτία των παρανοήσεων είναι πολλές φορές ο ‘θόρυβος’ στην επικοινωνία, στην αλλοίωση του μηνύματος και οι ήδη διαμορφωμένες στάσεις, άμυνες και στερεότυπα. Ο μαθητής καλείται να σχεδιάσει και να πάρει συνέντευξη από ένα φίλο, έναν γονέα ή έναν καθηγητή σχετικά με τον τρόπο που αυτοί επηρεάζονται από τη συμπεριφορά του και τις απόψεις τους για το επάγγελμα που θεωρούν ότι του ταιριάζει. Ο καθηγητής εξηγεί τις αρχές της συνέντευξης, τα είδη των ερωτήσεων και την κατηγοριοποίησή τους, την ανάλυσή τους και βοηθά τους μαθητές στην εφαρμογή της. Τους ζητά να εστιάσουν στις αντινομίες μεταξύ των στάσεων για τον εαυτό και των αντιλήψεων των άλλων, επεξηγεί τις διαφορές κατά τη θέαση του ίδιου υποκειμένου και αποκαλύπτει τη διαφορετικότητα των κριτηρίων. Ταυτόχρονα, επικεντρώνεται στην πόλωση κατά την επικοινωνία, σε ζητήματα που αφορούν τις συνειδητοποιημένες επιλογές και στην επίγνωση του τιμήματος τους.
Φάση Τέταρτη
Έχοντας καταγεγραμμένα τα παραπάνω ο καθηγητής ζητά από τους μαθητές να φανταστούν και να περιγράψουν γραπτώς τη μελλοντική τους κατάσταση ( δύο τύπους εργαζομένων), εάν ακολουθήσουν τις προσωπικές τους επαγγελματικές επιλογές και τις προσδοκίες των σημαντικών άλλων, εφόσον αυτές αποκλίνουν ( τα επιχειρήματα υπέρ και κατά για κάθε απόφαση). Οι τομείς αναφοράς είναι η δυσκολίες εξεύρεσης επαγγέλματος, η ποιότητα ζωής, η ρουτίνα, η οικονομική κατάσταση, οι μετακινήσεις, οι εργασιακές συνθήκες, οι απαιτήσεις, η προσωπική ικανοποίηση κλπ. Εάν δεν διαθέτουν επαρκείς πληροφορίες προστρέχουν στους ανάλογους επαγγελματίες (έναν που ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των άλλων και έναν που αφορά τη δική τους επιλογή). Τα αποτελέσματα συζητούνται στην τάξη.
Σκοπός: Να γίνει κατανοητό ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και οι πολλαπλοί ρόλοι των μαθητών επηρεάζουν τόσο την επαγγελματική απόφαση, όσο και τη μελλοντική επαγγελματική προσαρμογή.
Στόχοι:
- Διερεύνηση του παρόντος ρόλου του μαθητή μέσα στην τάξη, την οικογένεια και την κοινωνία.
- Αναστοχασμός για τους χαρακτηρολογικούς τύπους
- Τύποι και επαγγέλματα
- Διερεύνηση των αιτίων της συμπεριφοράς
- Αντίκτυπο της συμπεριφοράς στους σημαντικούς άλλους
- Εξέταση προτύπων
- Φαντασιακή προσπέλαση της προσωπικότητας
- Χρήση μεθοδολογικών εργαλείων ( συνέντευξης, κοινωνιογράμματος) για τη μελέτη των προσωπικών χαρακτηριστικών
-
Υλικά: Δημοσιογραφικό μαγνητόφωνο ή χαρτί καταγραφής
Φάση Πρώτη:
Ο καθηγητής, προκειμένου να κινητοποιήσει τους μαθητές σχετικά με την αποδοχή της προσωπικότητας των μαθητών από τα μέλη της ομάδας προβαίνει στην κατασκευή κοινωνιογράμματος της τάξης. Συγκεκριμένα ζητά από τους μαθητές να απαντήσουν στις ερωτήσεις ‘ Με ποιο συμμαθητή σας θα θέλατε να μελετάτε μαζί’, ‘Με ποιο συμμαθητή σας θα θέλατε να πηγαίνατε για διασκέδαση’, ‘ Ποιον συμμαθητή σας θα επιλέγατε για να οργανώσετε μια δραστηριότητα’, ‘ Με ποιο συμμαθητή θα θέλατε να συνεχίσετε μαζί τις σπουδές στο Πανεπιστήμιο’, ‘ Ποιο συμμαθητή θα θέλατε να έχετε προϊστάμενο στη μελλοντική σας εργασία’. ‘ Σε μία κλίμακα από το 1 έως το 10 βαθμολογείστε τον εαυτό σας αναφορικά με τη δημοτικότητά σας στην τάξη, στην παρέα’. Ο καθηγητής συλλέγει τα αποτελέσματα και αναδεικνύει τον ‘αστέρα της τάξης’, τον πιο δημοφιλή μαθητή ανά ερώτηση και προτρέπει τους μαθητές να διαπιστώσουν ότι διαφορετικές κοινωνικές πτυχές ( διασκέδαση, μελέτη, οργάνωση δραστηριοτήτων, επάγγελμα κλπ) απαιτούν ποικίλα είδη προσωπικότητας για τους ηγετικούς ρόλους. Ζητείται από τους μαθητές να αναλογιστούν ποια χαρακτηριστικά ή πράξεις αναγορεύουν τους συγκεκριμένους συμμαθητές ως τους καταλληλότερους, εάν τα γνωρίσματά τους αυτά είναι μόνιμα ή περιστασιακά, ποιο το αντίκτυπο της συμπεριφοράς τους στους άλλους και ποια επαγγέλματα ενδεχομένως τους ταιριάζουν. Παράλληλα το ενδιαφέρον εστιάζεται στην αυτοαξιολόγηση του μαθητή σχετικά με την αποδοχή του και στη δικαιολόγηση των απαντήσεων. Τέλος δίνεται έμφαση στους πολλαπλούς ρόλους του καθενός και στο βαθμό προσαρμογής στον κάθε ένα από αυτούς. Τονίζεται ότι κάθε επάγγελμα απαιτεί μια πληθώρα τέτοιων ρόλων, γίνεται αναφορά στην πολλαπλότητα των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και στην αναλογία τους με την ποικιλία των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητα για κάθε επαγγελματική δραστηριότητα.
Φάση Δεύτερη
Ο καθηγητής προτείνει στους μαθητές να γράψουν προτάσεις σχετικά με τον πραγματικό, δεοντικό και ιδεατό εαυτό, τους τρόπους κοινωνικοποίησης ανάλογα με το περιβάλλον (στην τάξη, στην οικογένεια στην παρέα), την αντίδρασή τους στο άγχος και την πίεση, στον έπαινο ή στην επίκριση, στη χαλάρωση και στην περίσκεψη, στις προσδοκίες των άλλων, στις ομάδες που συμμετέχουν, στην κοινωνικότητα ή την απομόνωση, την εσωστρέφεια ή την εξωστρέφεια, στη διεκδικητικότητα ή στην συστολή, στην ευελιξία ή την ακαμψία, την δεκτικότητα ή την απολυτότητα, τη μοναξιά ή την κοινωνικότητα κλπ. Γίνεται λόγος για τους φόβους και την εξωτερίκευσή τους, την οργή και την εκδήλωσή της, τις αγωνίες και την απόκρυψή τους, για τα σχέδια και τον τρόπο υλοποίησής τους, για τις ματαιώσεις και τη διαχείρισή τους, για τις ελπίδες και τη διάψευσή τους, τις απαιτήσεις και την ανταπόκριση σε αυτές στους μηχανισμούς άμυνας και στην αποκάλυψή τους. Ο καθηγητής ρωτά τους μαθητές, εάν παρόμοια συναισθήματα θα αντιμετωπιστούν στο εργασιακό περιβάλλον ή κατά την εξεύρεση εργασίας, εάν η συνειδητοποίησή τους θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση μιας πιθανής φάσης ανεργίας και στις επιπτώσεις της στον εαυτό και στην οικογένεια, στην επαγγελματική ή γεωγραφική κινητικότητα, εάν η ανεκτικότητα προς αυτά θα είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη από την παρούσα φάση. Ο καθηγητής ζητά από τους μαθητές να αποκρυσταλλώσουν ποια από αυτά τα χαρακτηριστικά θα τους ενδυναμώσουν στην επαγγελματική τους πορεία και ποια θα την αναστέλλουν. Η συζήτηση αυτή καθιστά καταληπτό ότι κάθε πράξη προκαλεί κάποιου είδους αντίδραση στους άλλους, ότι η αλληλεπίδραση είναι δυναμική και ανατροφοδοτούμενη, ότι η εκδήλωση των συναισθημάτων άλλοτε ενθαρρύνεται, άλλοτε διοχετεύεται και άλλοτε αποθαρρύνεται και ότι η αντίληψή τους είναι υποκειμενική.
Φάση Τρίτη
Ο μόνος τρόπος να υπερκερασθεί η σχετικότητα των συναισθημάτων είναι η κατά το δυνατόν αντικειμενικότερη καταγραφή τους. Η αιτία των παρανοήσεων είναι πολλές φορές ο ‘θόρυβος’ στην επικοινωνία, στην αλλοίωση του μηνύματος και οι ήδη διαμορφωμένες στάσεις, άμυνες και στερεότυπα. Ο μαθητής καλείται να σχεδιάσει και να πάρει συνέντευξη από ένα φίλο, έναν γονέα ή έναν καθηγητή σχετικά με τον τρόπο που αυτοί επηρεάζονται από τη συμπεριφορά του και τις απόψεις τους για το επάγγελμα που θεωρούν ότι του ταιριάζει. Ο καθηγητής εξηγεί τις αρχές της συνέντευξης, τα είδη των ερωτήσεων και την κατηγοριοποίησή τους, την ανάλυσή τους και βοηθά τους μαθητές στην εφαρμογή της. Τους ζητά να εστιάσουν στις αντινομίες μεταξύ των στάσεων για τον εαυτό και των αντιλήψεων των άλλων, επεξηγεί τις διαφορές κατά τη θέαση του ίδιου υποκειμένου και αποκαλύπτει τη διαφορετικότητα των κριτηρίων. Ταυτόχρονα, επικεντρώνεται στην πόλωση κατά την επικοινωνία, σε ζητήματα που αφορούν τις συνειδητοποιημένες επιλογές και στην επίγνωση του τιμήματος τους.
Φάση Τέταρτη
Έχοντας καταγεγραμμένα τα παραπάνω ο καθηγητής ζητά από τους μαθητές να φανταστούν και να περιγράψουν γραπτώς τη μελλοντική τους κατάσταση ( δύο τύπους εργαζομένων), εάν ακολουθήσουν τις προσωπικές τους επαγγελματικές επιλογές και τις προσδοκίες των σημαντικών άλλων, εφόσον αυτές αποκλίνουν ( τα επιχειρήματα υπέρ και κατά για κάθε απόφαση). Οι τομείς αναφοράς είναι η δυσκολίες εξεύρεσης επαγγέλματος, η ποιότητα ζωής, η ρουτίνα, η οικονομική κατάσταση, οι μετακινήσεις, οι εργασιακές συνθήκες, οι απαιτήσεις, η προσωπική ικανοποίηση κλπ. Εάν δεν διαθέτουν επαρκείς πληροφορίες προστρέχουν στους ανάλογους επαγγελματίες (έναν που ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των άλλων και έναν που αφορά τη δική τους επιλογή). Τα αποτελέσματα συζητούνται στην τάξη.
Σχόλια