Ψυχογενής ανορεξία
Παναγιώτης Γιαβρίμης
Το φαινόμενο της ψυχογενούς ανορεξίας έχει προσλάβει τα τελευταία χρόνια διαστάσεις απειλητικές για την ψυχική υγεία, κυρίως, των εφήβων, καλυπτόμενο πίσω από τα πρότυπα που προβάλλονται μέσα από τα ΜΜΕ και δημιουργώντας κοινωνικά ανεκτές συμπεριφορές, οι οποίες όμως επίπλαστα βοηθούν την προσαρμογή ενός ατόμου στις σύγχρονες απαιτήσεις μιας κοινωνίας.
Αξιοσημείωτη είναι η συνεχής αύξηση της επίπτωσης της ψυχογενούς ανορεξίας σε κορίτσια 14-25 ετών. Η ανορεξία που εκδηλώνεται στα αγόρια κυρίως παραπέμπει σε μία ψυχιατρική παθολογία, ψύχωση ή βαριά ψυχαναγκαστική διαταραχή.
Το σύνδρομο αρχίζει ως μια περίοδος που διαρκεί 3-6 μήνες και χαρακτηρίζεται από μια μέτρια δίαιτα μιας έφηβου, που θέλει να αδυνατίσει. Αυτή η επιθυμία για αδυνάτισμα είναι στην αρχή αποδεκτή από την οικογένεια. Η απώλεια βάρους, όμως, δεν επιφέρει ικανοποίηση στην έφηβη, η οποία εξακολουθεί να θεωρεί το βάρος της υπερβολικό. Η δίαιτα γίνεται περισσότερο αυστηρή και η λήψη τροφής περιορίζεται προοδευτικά στο ελάχιστο. Το άτομο χρησιμοποιεί, επίσης, τεχνικές “αδειάσματος” του πεπτικού σωλήνα (εμετοί ή χρήση υπακτικών).
Το σύνδρομο της ψυχογενούς ανορεξίας χαρακτηρίζεται από απώλεια μεγαλύτερη από 10 % του σωματικού βάρους. Το αδυνάτισμα είναι εντυπωσιακό και μπορεί να φθάσει μέχρι την απώλεια του 50% του αρχικού βάρους, δίνοντας την εικόνα μιας πραγματικής καχεξίας. Συνοδεύεται από σωματικές εκδηλώσεις, υποθερμία, επιβράδυνση καρδιακής λειτουργίας (50-60 σφυγμοί ανά λεπτό), υπογλυκαιμία και αμηνόρροια περισσότερο από 6 μήνες. Η αμηνόρροια εκδηλώνεται συνήθως μετά την απώλεια βάρους, αν και μερικές φορές αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα της κλινικής εικόνας.
Παράλληλα με την ανορεξία παρατηρείται μια σειρά συχνών στερεοτυπικών, ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών, οι οποίες αποκτούν ένα χαρακτήρα και σπάνια είναι δημιουργικές. Η κοινωνική ένταξη είναι επιφανειακή και οι διαπροσωπικές σχέσεις περιορισμένες. Δεν εκδηλώνουν κανένα ενδιαφέρον για την σεξουαλικότητα. Οι σωματικές αλλαγές της εφηβείας αποτελούν ενόχληση και ο τρόπος ντυσίματος που επιλέγεται δεν επιτρέπει να διαφανεί κανένα ίχνος θηλυκότητας. Η έφηβος συσπειρώνεται γύρω από την πάθησή του, θεωρώντας ότι συνεχίζοντας την αποχή από το φαγητό θα ανακτήσει τον έλεγχο του εαυτού του. Η παθολογία μερικές φορές δεν αναγνωρίζεται, ακόμη και στα τελικά στάδια της ασθένειας, καθώς οι ανορεκτικές αρνούνται την σοβαρότητα της κατάστασης τους
Οι οικογένειες των ανορεκτικών παρουσιάζονται χωρίς εμφανή προβλήματα, με καλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο. Μια πιο προσεκτική μελέτη, όμως, των οικογενειακών αλληλεπιδράσεων αναδεικνύει την συγκρουσιακή θέση της διατροφής στην οικογένεια. Αυτές οι οικογένειες έχουν μία κυρίαρχη φροντίδα να δοθεί μια καλή εικόνα προς τα έξω σε βάρος των προσωπικών τους συναισθημάτων.
Από πολυάριθμες μελέτες φαίνεται ότι συνολικά το 50 % των ανορεκτικών θεραπεύονται, ενώ η θνησιμότητα ανέρχεται στο 6 %.
Η θεραπεία της ψυχογενούς ανορεξίας απαιτεί την ενσωμάτωση θεραπευτικών μεθόδων, που έχουν συνιστώσες ψυχοθεραπείας, διατροφής και πιθανόν φαρμακοθεραπείας, αλλά το σημαντικότερο από όλα είναι η διαμόρφωση ενός ενδοοικογενειακού κλίματος, που θα επιτρέπει την αλληλοϋποστήριξη και την κατανόηση των μελών της οικογένειας και την ευαισθητοποίηση τους απέναντι στα αρχικά συμπτώματα της ασθένειας.
Το φαινόμενο της ψυχογενούς ανορεξίας έχει προσλάβει τα τελευταία χρόνια διαστάσεις απειλητικές για την ψυχική υγεία, κυρίως, των εφήβων, καλυπτόμενο πίσω από τα πρότυπα που προβάλλονται μέσα από τα ΜΜΕ και δημιουργώντας κοινωνικά ανεκτές συμπεριφορές, οι οποίες όμως επίπλαστα βοηθούν την προσαρμογή ενός ατόμου στις σύγχρονες απαιτήσεις μιας κοινωνίας.
Αξιοσημείωτη είναι η συνεχής αύξηση της επίπτωσης της ψυχογενούς ανορεξίας σε κορίτσια 14-25 ετών. Η ανορεξία που εκδηλώνεται στα αγόρια κυρίως παραπέμπει σε μία ψυχιατρική παθολογία, ψύχωση ή βαριά ψυχαναγκαστική διαταραχή.
Το σύνδρομο αρχίζει ως μια περίοδος που διαρκεί 3-6 μήνες και χαρακτηρίζεται από μια μέτρια δίαιτα μιας έφηβου, που θέλει να αδυνατίσει. Αυτή η επιθυμία για αδυνάτισμα είναι στην αρχή αποδεκτή από την οικογένεια. Η απώλεια βάρους, όμως, δεν επιφέρει ικανοποίηση στην έφηβη, η οποία εξακολουθεί να θεωρεί το βάρος της υπερβολικό. Η δίαιτα γίνεται περισσότερο αυστηρή και η λήψη τροφής περιορίζεται προοδευτικά στο ελάχιστο. Το άτομο χρησιμοποιεί, επίσης, τεχνικές “αδειάσματος” του πεπτικού σωλήνα (εμετοί ή χρήση υπακτικών).
Το σύνδρομο της ψυχογενούς ανορεξίας χαρακτηρίζεται από απώλεια μεγαλύτερη από 10 % του σωματικού βάρους. Το αδυνάτισμα είναι εντυπωσιακό και μπορεί να φθάσει μέχρι την απώλεια του 50% του αρχικού βάρους, δίνοντας την εικόνα μιας πραγματικής καχεξίας. Συνοδεύεται από σωματικές εκδηλώσεις, υποθερμία, επιβράδυνση καρδιακής λειτουργίας (50-60 σφυγμοί ανά λεπτό), υπογλυκαιμία και αμηνόρροια περισσότερο από 6 μήνες. Η αμηνόρροια εκδηλώνεται συνήθως μετά την απώλεια βάρους, αν και μερικές φορές αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα της κλινικής εικόνας.
Παράλληλα με την ανορεξία παρατηρείται μια σειρά συχνών στερεοτυπικών, ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών, οι οποίες αποκτούν ένα χαρακτήρα και σπάνια είναι δημιουργικές. Η κοινωνική ένταξη είναι επιφανειακή και οι διαπροσωπικές σχέσεις περιορισμένες. Δεν εκδηλώνουν κανένα ενδιαφέρον για την σεξουαλικότητα. Οι σωματικές αλλαγές της εφηβείας αποτελούν ενόχληση και ο τρόπος ντυσίματος που επιλέγεται δεν επιτρέπει να διαφανεί κανένα ίχνος θηλυκότητας. Η έφηβος συσπειρώνεται γύρω από την πάθησή του, θεωρώντας ότι συνεχίζοντας την αποχή από το φαγητό θα ανακτήσει τον έλεγχο του εαυτού του. Η παθολογία μερικές φορές δεν αναγνωρίζεται, ακόμη και στα τελικά στάδια της ασθένειας, καθώς οι ανορεκτικές αρνούνται την σοβαρότητα της κατάστασης τους
Οι οικογένειες των ανορεκτικών παρουσιάζονται χωρίς εμφανή προβλήματα, με καλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο. Μια πιο προσεκτική μελέτη, όμως, των οικογενειακών αλληλεπιδράσεων αναδεικνύει την συγκρουσιακή θέση της διατροφής στην οικογένεια. Αυτές οι οικογένειες έχουν μία κυρίαρχη φροντίδα να δοθεί μια καλή εικόνα προς τα έξω σε βάρος των προσωπικών τους συναισθημάτων.
Από πολυάριθμες μελέτες φαίνεται ότι συνολικά το 50 % των ανορεκτικών θεραπεύονται, ενώ η θνησιμότητα ανέρχεται στο 6 %.
Η θεραπεία της ψυχογενούς ανορεξίας απαιτεί την ενσωμάτωση θεραπευτικών μεθόδων, που έχουν συνιστώσες ψυχοθεραπείας, διατροφής και πιθανόν φαρμακοθεραπείας, αλλά το σημαντικότερο από όλα είναι η διαμόρφωση ενός ενδοοικογενειακού κλίματος, που θα επιτρέπει την αλληλοϋποστήριξη και την κατανόηση των μελών της οικογένειας και την ευαισθητοποίηση τους απέναντι στα αρχικά συμπτώματα της ασθένειας.
Σχόλια