Παιδοφιλία και Διαδίκτυο: Αποτελέσματα ελληνικής έρευνας
ΠΑΙΔΟΦΙΛΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ : Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Ελπίδα Γιαννακού, Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Λεμονιά - Ελένη Μαλκογιώργου, Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σύμφωνα με το DSM-IV (American Psychiatric Association, 1994), ως παιδοφιλία ορίζεται η σεξουαλική διέγερση από ανήλικα παιδία (ηλικίας έως 13 ετών), καθώς και η δημιουργία σεξουαλικών φαντασιώσεων με ανήλικους. Ο ορισμός της παιδοφιλίας δεν περιλαμβάνει την επιδίωξη σεξουαλικής επαφής με τον ανήλικο (παιδεραστία).Η παιδοφιλία ανήκει στην ίδια κατηγορία ψυχικών ανωμαλιών και διαταραχών που ανήκουν η νεκροφιλία, η αιμομιξία, η ζωοφιλία κ.α.
Το διαδίκτυο αποτελεί τον πλέον κατάλληλο χώρο δράσης των παιδεραστών, οι οποίοι μέσω των ομάδων συζήτησης επιδιώκουν τη συνομιλία με ανήλικους χρήστες. Τα δωμάτια επικοινωνίας (chat rooms) στο διαδίκτυο, παρέχουν τη δυνατότητα σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων με άτομα όλων των ηλικιών, από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Το γεγονός ότι πρόκειται για δημόσιους χώρους σύγχρονης επικοινωνίας, που επιτρέπουν την ανωνυμία, δημιουργεί την ψευδαίσθηση της ασφάλειας και παρασύρει τα παιδιά.
Για την εκπόνηση της έρευνας δημιουργήθηκαν σε δωμάτια ανοιχτής επικοινωνίας (chat rooms) δύο ψεύτικα προφίλ. Ενός αγοριού από την Επαρχία (Μυτιλήνη) και ενός κοριτσιού από την Αθήνα, ηλικίας 10 ετών, οι οποίοι καλούσαν τους συνομιλητές τους σε προσωπική συνομιλία μέσω chat.
Στόχος της έρευνας ήταν η καταγραφή των κοινωνικών και ψυχολογικών χαρακτηριστικών των ατόμων που προσέγγισαν τα παιδιά, η θετική ή αρνητική πρόθεσή τους να έρθουν σε επαφή με αυτά, η θεματολογία της συνομιλίας και ο βαθμός διακίνησης πορνογραφικού υλικού.
Λέξεις κλειδιά
Παιδοφιλία, Διαδίκτυο, πειραματική έρευνα
Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το διαδίκτυο χαρακτηρίστηκε από ερευνητές ως η μεγαλύτερη εξέλιξη στην ιστορία της παιδοφιλίας (ο εικονικός χώρος) που αντικατέστησε τις βόλτες προς άγραν θυμάτων σε παιδικές χαρές, αυλές σχολείων παιδότοπους κλπ. Τα διεθνή στατιστικά, ειδικά όσα προέρχονταν από τις ΗΠΑ είναι καταλυτικά: Ένα στα έξι αγόρια θα κακοποιηθούν πριν από την ηλικία των 16 ετών από παιδόφιλους ( παιδεραστές) και ένα στα τέσσερα κορίτσια, πριν από την ηλικία των 14. 5-10% των ανδρών στις ΗΠΑ θα προβούν σε παιδοφιλικές ενέργειες, που θα κυμανθούν από μεμονωμένα περιστατικά μέχρι συστηματική ενασχόληση. Δεδομένου ότι διεθνώς δεν είναι εύκολο να διενεργηθούν έρευνες για την παιδοφιλία στο διαδίκτυο, οι στατιστικές ενδεχομένως να είναι πολύ ζοφερότερες.
Οι παιδόφιλοι, προσποιούμενοι ότι είναι έφηβοι, χρησιμοποιούν το διαδίκτυο (πχ. Chat rooms, facebook κλπ) για να προσελκύσουν παιδιά με σκοπό να τα κακοποιήσουν. Στην αρχή οι συζητήσεις είναι φιλικές, αργότερα όμως στρέφονται γύρω από σεξουαλικά θέματα, παρουσίαση σκηνών ερωτικού περιεχομένου, με σκοπό να πείσουν το παιδί ότι η σεξουαλική πράξη είναι καθόλα νόμιμη. Αργότερα επιδιώκουν να συναντηθούν με το παιδί και να αναπτύξουν σχέση έξω από το διαδίκτυο. Πάντως εξαιτίας των ποινικών συνεπειών η πρόσβαση σε ιστοσελίδες με παιδικό πορνογραφικό υλικό απαιτεί πλέον τη γνώση πολλών κωδικών. Οι σελίδες αυτές είναι καλά κρυμμένες στο διαδίκτυο.
Το 90% των παιδοφιλικών πράξεων προέρχεται από άνδρες και σε ποσοστό μεγαλύτερο από 50% από άτομα γνωστά στο θύμα. Πολλές φορές η παιδοφιλικές πράξεις προκαλούνται από συγγενικά πρόσωπα του παιδιού ή και δασκάλους ή ομάδες εφήβων, που δρουν σε συμμορίες. Η παιδοφιλία και η παιδεραστία δεν είναι απλά ένα έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας του παιδιού. Ισοδυναμεί με συμβολικό θάνατο της παιδικότητας και είναι βιασμός της υπό διαμόρφωση προσωπικότητάς του. Οι ενήλικες που προβαίνουν σε τέτοιες πράξεις είναι κατά συρροή βιαστές της αθωότητας ενός παιδιού, το οποίο θα αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα για το υπόλοιπο της ζωής του.
Πριν την ανάπτυξη του διαδικτύου οι παιδόφιλοι δραστηριοποιούνταν σε μέρη που σύχναζαν παιδιά, αλλά ακόμα και στο ίδιο το σπίτι τους. Σήμερα τα σκηνικό έχει μεταβληθεί συλλήβδην, δεδομένου ότι ο παγκόσμιος ιστός προσφέρει ανωνυμία( ή έστω επίφαση αυτής) και πληθώρα μέσων όπως δωμάτια συνομιλίας ( chat rooms), ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email), διαδικτυακές κοινότητες και εφαρμογές, όπως το facebook, zoo κλπ. Πολλοί από τους παιδόφιλους κατασκευάζουν ιστοσελίδες, για να παρασύρουν ανυποψίαστα παιδιά, ξεκινούν συνομιλίες για να αποσπάσουν τους κωδικού (passwords) των παιδιών ή ακόμα και την ίδια τη διαδικτυακή τους ταυτότητα, για να τα εκβιάσουν, να κρατήσουν φωτογραφίες τους (γυμνές ,ημίγυμνες ή κόσμιες) και σε μερικές περιπτώσεις , για να πλουτίσουν από αυτά .
Πολλά παιδιά εισέρχονταν σε ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου τυχαία ή από συνδέσμους σε φαινομενικά μη πορνογραφικές σελίδες, διευκολύνοντας τους παιδόφιλους σον εντοπισμό των πιθανών θυμάτων τους. Το πορνογραφικό υλικό, εφόσον γίνει αποδεκτό από τα παιδιά, ενοχοποιεί ακόμη περισσότερο τον παιδόφιλο, δεδομένου ότι τείνει να τα θεωρεί πλέον συνένοχους, άτομα που μοιράζονται κάποιο κοινό ένοχο μυστικό, το οποίο δεν πρέπει να μοιραστούν με κανένα (π.χ. γονείς, φίλους, αδέλφια κλπ). Η ενοχή ανέκαθεν αποτελούσε όπλο των παιδόφιλων (Cornadie, 2001) και είναι μια ψυχική κατάσταση που τα παιδιά δεν μπορούν ακόμα να επεξεργαστούν συναισθηματικά και γνωστικά. Το αποτέλεσμα είναι ότι συνήθως απωθούν και δεν αναφέρουν πουθενά το περιστατικό, που την προκάλεσε. O Du Toit (1998) εγκαθίδρυσε τη σχέση μεταξύ της συχνής θέασης πορνογραφικού υλικού και σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών (ή και των γυναικών). Η συνεχής έκθεση σε αυτό δημιουργεί διέγερση, η οποία διευκολύνει τις σεξουαλικές παραβατικές συμπεριφορές, μετατρέπει την εσωτερίκευση του ανώμαλου σε φυσιολογικό, με αποτέλεσμα σταδιακά κάθε σεξουαλική παρέκκλιση να θεωρείται κοινωνικά αποδεκτή. Η πορνογραφία ουσιαστικά δημιουργεί την προδιάθεση για απόκλιση. Ενισχύει τη φαντασία και προκαλεί γνωστικές διαταραχές (Wyre,1992).
Οι αναβαθμίδες της παιδοφιλίας και η σχέση τους με την πορνογραφία μπορούν να συνοψιστούν στις εξής κατηγορίες (Taylor & Quayle, 2003):
1) Ενδεικτική πορνογραφία (indicative), μη ερωτικές και μη σεξουαλικές φωτογραφίες που απεικονίζουν παιδιά με εσώρουχα. Αποκτημένες από εμπορικές πηγές είτε από οικογενειακά άλμπουμ, φωτογραφίες παιδιών που παίζουν σε φυσιολογικό περιβάλλον, των οποίον το πλαίσιο και η οργάνωση από τον συλλέκτη υποδηλώνει ανάρμοστή συμπεριφορά..
2) Γυμνές (nudist), φωτογραφίες γυμνών ή ημίγυμνων παιδιών σε ανάρμοστο περιβάλλον, γυμνιστών, οι οποίες έχουν αποκτηθεί από νόμιμες πηγές.
3) Ερωτικές (erotica), φωτογραφίες παιδιών, τραβηγμένες κρυφά, σε περιοχές παιχνιδιού ή άλλα περιβάλλοντα, οι οποίες αποκαλύπτουν εσώρουχα ή άλλα γυμνά μέρη του σώματος.
4) Στάσεις/πόζες (posing), φωτογραφίες καθορισμένων/μελετημένων στάσεων πλήρως ντυμένων, μερικώς ντυμένων ή γυμνών παιδιών, των οποίων το σύνολο, το περιβάλλον και η οργάνωσή της φωτογραφίας προκαλούν το ερωτικό ενδιαφέρον.
5) Ερωτικές στάσεις/πόζες (erotic posing), Μελετημένα τραβηγμένες φωτογραφίες πλήρως ντυμένων, μερικώς ντυμένων παιδιών ή γυμνών, σε ερωτικές ή προκλητικές στάσεις.
6) Σαφείς ερωτικές στάσεις (explicit erotic posing ), φωτογραφίες που εστιάζουν σε γενετικές περιοχές πλήρως ντυμένων, μερικώς ντυμένων ή γυμνών .
7) Σαφείς σεξουαλικές δραστηριότητες (expect sexual activity), που περιλαμβάνουν άγγιγμα, αμοιβαία ή ατομική αυτοϊκανοποίηση, στοματικό έρωτα, συνουσία, χωρίς να περιλαμβάνουν ενήλικα
8) Βιαιοπραγία (assault), φωτογραφίες στις οποίες παιδιά εμφανίζονται υποκείμενα σε ασελγείς πράξεις. Οι φωτογραφίες έχουν υποστεί ψηφιακή επεξεργασία και περιλαμβάνουν ενήλικα
9) Καταφανής ασέλγεια (gross assault), χυδαίες άσεμνες φωτογραφίες σεξουαλικής ασέλγειας, αυνανισμού, στοματικού σεξ, συμπεριλαμβανομένου και ενήλικα.
10) Σαδιστικές τάσεις /κτηνοβασία(sadistic/bestiality), α) φωτογραφίες που παρουσιάζουν το παιδί δεμένο, δέσμιο χτυπημένο, μαστιγωμένο ή διαφορετικά, υπαγόμενο υποκείμενο σε κάτι το οποίο συνεπάγεται πόνο και β) φωτογραφίες στις οποίες ένα ζώο εμπλέκεται σε κάποιο είδος σεξουαλικής συμπεριφοράς με παιδί .
Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε στο San Diego ( Hughes, xx) η παρενόχληση παιδιών μέσω διαδικτύου αυξάνεται κατά 1000% το μήνα, ένα στα πέντε παιδοφιλικά επεισόδια συντελούνται πλέον στο διαδίκτυο, 1 στα 33 παιδιά δέχεται να συναντηθεί με παιδόφιλο και μόνο το 25% των παιδιών το αποκαλύπτουν στους γονείς τους. Ήδη το 2001, 30.000παιδοφιλικές ιστοσελίδες είχαν καταγραφεί. Επιπλέον, οι παιδόφιλοι δημιουργούν κοινότητες αλληλοϋποστήριξης, για να μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Σύμφωνα με το DSM-IV (American Psychiatric Association, 1994), ως παιδοφιλία ορίζεται η επαναλαμβανόμενη και επίμονη σεξουαλική τάση, φαντασίωση ή συμπεριφορά που περιλαμβάνει σεξουαλική δραστηριότητα με παιδιά έως 13 ετών. Αυτές οι τάσεις και οι φαντασιώσεις υποδεικνύουν παιδοφιλία, εάν προκαλούν δυσφορία ή διαταραχή στην κοινωνική, εργασιακή ή άλλη σημαντική περιοχή της λειτουργικότητας του ατόμου. Προϋπόθεση αποτελεί και το γεγονός ότι ο παιδόφιλος θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 16 ετών και 5 έτη μεγαλύτερος από το παιδί.
Β. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Για τη συλλογή των δεδομένων δημιουργήθηκαν δύο ψεύτικα προφίλ ενός αγοριού και ενός κοριτσιού 10 ετών, τα οποία έγιναν μέλη συγκεκριμένης διαδικτυακής κοινότητας. Η έρευνα είναι εν εξελίξει. Τα δεδομένα που παρουσιάζονται εδώ προέκυψαν από τις πρώτες εβδομάδες από την έναρξή της. Οι συνομιλίες παρουσιάζονται εδώ εξιδανικευμένες, γιατί στην πραγματικότητα η βωμολοχία έφτανε σε επίπεδα, που ξεπερνούν την ερευνητική δεοντολογία.
Όσον αφορά τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των δύο παιδιών: το αγόρι προέρχονταν από τετραμελή οικογένεια χωρισμένων γονέων, με έναν μικρότερο αδελφό και διέμενε σε επαρχιακή πόλη. Το κορίτσι προέρχονταν επίσης από τετραμελή οικογένεια, με μία αδελφή κατά δύο έτη νεότερη, και διέμενε σε νότιο προάστιο της Αττικής..
Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν τα άτομα που κάλεσαν τα δύο παιδιά σε συνομιλία. Οι όροι συμμετοχής στις εικονικές ομάδες συζήτησης απαιτούν τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας για τη δημιουργία προφίλ, κατά συνέπεια τα παιδιά παρουσιάζονταν στο προφίλ ως ενήλικες 18 ετών. Η γνωστοποίηση των πραγματικών στοιχείων των παιδιών πραγματοποιούνταν στην αρχή της συνομιλίας.
Τα προφίλ των παιδιών προσεγγίστηκαν συνολικά από 50 άτομα τα οποία είχαν εισέλθει στο chat room αναζητώντας φιλική παρέα ή ερωτική συνεύρεση κατά πρόσωπο ή ηλεκτρονικά (διαδικτυακό σεξ).
Το προφίλ του αγοριού προσεγγίστηκε από έναν ομοφυλόφιλο άνδρα 26 ετών, από ημιαστική περιοχή, ο οποίος διέκοψε τη συνομιλία με το παιδί όταν έλαβε γνώση της ηλικίας του.
Αντίθετα, το προφίλ του κοριτσιού προσεγγίστηκε από 49 άτομα άνδρες. Όσον αφορά τα δημογραφικά χαρακτηριστικά αυτών των ατόμων : το ηλικιακό εύρος τους κυμάνθηκε μεταξύ 20 και 45 ετών, το 1% έγγαμοι χωρίς παιδιά και το 99% άγαμοι. Κάτοικοι αστικών περιοχών κατά 50 %, ημιαστικών περιοχών κατά 30 % και νησιωτικών περιοχών κατά 20%. Τα στοιχεία προκύπτουν από την προσωπική καταχώρηση κάθε συνομιλητή στο προφίλ του και φυσικά μπορεί να είναι ψεύτικα.
Με κριτήρια την συνέχιση ή την διακοπή της συνομιλίας, τη θεματολογία της συζήτησης και τις προθέσεις των ατόμων που προσέγγισαν τα παιδιά, το δείγμα μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως εξής :
1) σε άτομα τα οποία παρουσίασαν φυσιολογική συμπεριφορά διακόπτοντας τη συνομιλία με τους ανήλικους (42 στους 50),
2) σε άτομα με εν δυνάμει παραπτωματική συμπεριφορά, ενήλικες που συνέχισαν να συνομιλούν με την ανήλικη (2 στους 50) και
3) σε άτομα που εμφάνισαν παιδοφιλικά χαρακτηριστικά ( 8 στους 50).
Τα άτομα με φυσιολογική συμπεριφορά που προσέγγισαν τα προφίλ δεν επέκτειναν τη συνομιλία πέραν των 15 λεπτών. Τρείς από αυτούς προέτρεψαν το παιδί να εξέλθει από το chat και να ασχοληθεί με δραστηριότητες εκτός διαδικτύου. Ενώ δύο από αυτούς παρότρυναν το παιδί να ενημερώσει τους γονείς του για τις δραστηριότητές του στο διαδίκτυο.
Αποσπάσματα συνομιλιών :« - είσαι μικρούλα, είσαι μικρό καλό μου, όταν μεγαλώσεις λίγο να μου μιλήσεις,
- σε σβήνω γιατί είσαι μικρή,
- δεν μιλάω σε τόσο μικρές,
- μήπως είσαι λίγο μικρή για να μπαίνεις εδώ?»
« -πρέπει να βρεις άλλα πράγματα να κάνεις ,μη μπαίνεις στο ιντερνετ ακόμα,
- βρε κοπελίτσα μου τι κάνεις εδώ 10 χρονών κοριτσάκι, η ηλικία σου είναι για να κάνεις άλλα πράγματα,
-δεν κάνει να είσαι εδώ, πρέπει να προσέχεις, είσαι πολύ μικρή».
«-οι γονείς σου το ξέρουν;, ρώτησέ τους τη γνώμη τους».
Τα άτομα με εν δυνάμει παραπτωματική συμπεριφορά ( άνδρας 34 ετών κάτοικος νησιωτικής περιοχής και άνδρας 27 ετών κάτοικος της ίδιας περιοχής με το παιδί ), συνέχισαν να συνομιλούν με την ανήλικη. Η συμπεριφορά τους χαρακτηρίζεται παραπτωματική, δεδομένης της μεγάλης διαφοράς ηλικίας και της έλλειψης κοινών ενδιαφερόντων, γεγονότα που δημιουργούν ερωτήματα για την πρόθεση των συγκεκριμένων ατόμων.
Η θεματολογία της συνομιλίας άπτονταν θεμάτων σχετικών με την οικογενειακή κατάσταση του παιδιού ( αδέλφια ), την κοινωνικότητα (φίλους), το σχολείο, τις δραστηριότητές του κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου (τηλεόραση αθλητικά, ψυχαγωγικά προγράμματα), τις προτιμήσεις του σε είδη μουσικής και φαγητό. Ένας συνομιλητής αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο επανάληψης της συνομιλίας (34χρονος άντρας), ενώ και οι δύο δέχτηκαν να δημιουργήσουν φιλική σχέση με το παιδί.
Τα άτομα τα οποία εμφάνισαν νοσηρότητα αποτελούν το 16% του πληθυσμού ( 8 στους 50). Κριτήριο για την εξακρίβωση της νοσηρότητας που εμφάνισαν τα άτομα αποτέλεσε η ύπαρξη των συγκεκριμένων συμπεριφορών, που διέπουν την παιδοφιλική συμπεριφορά, όπως αυτές αναφέρονται DSM-IV (American Psychiatric Asoociation, 1994), καθώς επίσης και οι βιβλιογραφικές αναφορές για τις στρατηγικές προσέγγισης των παιδόφιλων.
Το ηλικιακό εύρος αυτής της κατηγορίας κυμάνθηκε από τα 20 έως τα 27 έτη, κάτοικοι αστικών περιοχών.
Η πλειονότητα των συνομιλητών ζήτησε την ενεργοποίηση ηλεκτρονικού εξοπλισμού (τρείς ζήτησαν κάμερα και προβολή φωτογραφίας), αίτημα το οποίο δεν πραγματοποιήθηκε. Πέντε στους οχτώ ζήτησαν τον τηλεφωνικό αριθμό του κοριτσιού και τρείς έδωσαν τον δικό τους. Η διερεύνηση του γνωστικού επιπέδου της ανήλικης σε θέματα σεξουαλικού περιεχομένου έγινε με επίμονο τρόπο από πέντε συνομιλητές και ιδιαίτερα πιεστικά από έναν. Παρατηρήθηκε ότι δύο στους οχτώ είχαν φανερή επίγνωση του αδικήματος που έπρατταν.
Το περιεχόμενο των συνομιλιών των ατόμων που εμφάνισαν νοσηρά χαρακτηριστικά έβριθε άσεμνων προτάσεων, οι οποίες ως επί το πλείστον χρησιμοποιήθηκαν για την περιγραφή των γεννητικών οργάνων, της σεξουαλικής πράξης και διέγερσης. Το ποσοστό των άσεμνων φράσεων κυμαίνεται από 20% έως 45% του συνόλου των εκφράσεων που χρησιμοποίησε ο συνομιλητής.
Παρατηρήθηκε μια αλληλουχία στις θεματικές ενότητες των συνομιλιών. Συνήθως ξεκινούν με γλυκό και παιγνιώδη τρόπο και έπεται το αίτημα για χρήση κάμερας. Ακολουθούν ερωτήσεις σεξουαλικού περιεχομένου, διερευνητικές των γνώσεων του παιδιού για θέματα σεξουαλικότητας, συλλογή πληροφοριών σχετικά με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το παιδί, ερωτήσεις για την ανάπτυξη και τη σεξουαλική του εμπειρία. Ακολουθεί η αποστολή πορνογραφικού υλικού ή συνδέσεων προς τέτοιες σελίδες, το οποίο αναλύεται διεξοδικά παρακάτω. Στη συνέχεια το παιδί προτρέπεται σε αυτοϊκανοποίηση, γίνεται αναφορά στη σεξουαλική διέγερση του συνομιλητή και στο περιεχόμενο της καταπρόσωπο συνάντησής τους και ακολουθεί η ανταλλαγή των προσωπικών στοιχείων.
Η συνομιλία και η αποστολή πορνογραφικού υλικού γίνεται εκ του ασφαλούς. Ο συνομιλητής αποφεύγει να εμφανίσει το πρόσωπό του με τη χρήση φωτογραφίας ή κάμερας ή στην περίπτωση που το πρόσωπό του έχει αποκαλυφθεί φροντίζει να αντικαταστήσει τη φωτογραφία πριν την αποστολή του ακατάλληλου υλικού.
Ρωτά για το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται τη στιγμή της συνομιλίας το παιδί, ώστε να βεβαιωθεί ότι δεν παρευρίσκεται στο χώρο ενήλικος. Δείχνει να προσπαθεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού και να διασφαλίσει την εχεμύθεια του. Τονίζει ότι η σχέση τους πρέπει να μείνει απόλυτα μυστική και για να το πετύχει αυτό συχνά απειλεί με διακοπή της συνομιλίας.
Παρατηρήθηκαν διαφορές ως προς τη στρατηγική προσέγγισης της ανήλικης .Το παιδί προσεγγίστηκε με άμεσο, έμμεσο ή συγκεκαλυμμένο τρόπο. Παρακάτω αναλύονται οι στρατηγικές που ακολουθήθηκαν από τα οχτώ άτομα που εμφάνισαν χαρακτηριστικά παιδοφιλίας:
1) Η συζήτηση ξεκίνησε με το αίτημα για χρήση κάμερας, συνέχισαν διερευνητικές ερωτήσεις για το περιβάλλον του παιδιού την ώρα της δραστηριότητας ( δωμάτιο) και για την ύπαρξη ενήλικα/γονιού στον ίδιο χώρο τη στιγμή της συνομιλίας. Στη συνέχεια ακολούθησαν ερωτήσεις διερευνητικές των σεξουαλικών δραστηριοτήτων του παιδιού «έχεις πιάσει αγόρι χαμηλά;». Δεν χρησιμοποιήθηκαν άσεμνες λέξεις/φράσεις. Η αναφορά στην περιοχή των ανδρικών γεννητικών οργάνων έγινε περιγραφικά. Ο συνομιλητής αναφέρθηκε στην σεξουαλική πράξη, προβάλλοντάς τη, ως κάτι το φυσιολογικό το οποίο θα το παιδί θα μπορέσει να βιώσει σε βάθος χρόνου. Ακλούθησαν γενικές ερωτήσεις και απειλή για διακοπή της επικοινωνίας η ποία στόχευε στην αξιολόγηση της αντίδρασης του παιδιού. Ζητήθηκε από το παιδί να αποκτήσει συναισθήματα αγάπης προς το πρόσωπό του για να συνεχίσει την συνομιλία «-δεν σου λέω αφού δεν μ αγαπάς».
Επιπλέον, ζητήθηκε η ανταλλαγή προσωπικών στοιχείων (τηλέφωνο). Έγινε αποδεχτή η πρόταση του παιδιού για σύναψη φιλικής σχέσης, αν και στη συνέχεια προτρέφθηκε να αποκτήσει φίλους στην ηλικία του. Επιχειρήθηκε η δημιουργία συναισθημάτων ασφάλειας στο παιδί «- σε σέβομαι, -σε συμβουλεύω για το καλό σου» πριν επαναφέρει τη συζήτηση σε διερευνητικές ερωτήσεις «-τι σκέφτεσαι για τους άντρες;» και ερωτήσεις που αφορούν τη σεξουαλική του ανάπτυξη « -έχεις περίοδο;».
Η συζήτηση έκλεισε μετά από μισή ώρα, με χρονικό καθορισμό της επόμενης διαδικτυακής συνάντησης, η οποία και πραγματοποιήθηκε.
Η επανάληψη της συνομιλίας συνεχίστηκε με τη χρήση ηλεκτρονικού εξοπλισμού και η θεματολογία της περιελάμβανε σεξουαλικά υπονοούμενα «-θες να δεις τα καινούρια μου αθλητικά;-σ’ άρεσα ; - το ποδαράκι μου είναι ακόμα πιο ωραίο, -θες να το δεις; -και το παντελόνι μου είναι κολλητό».
2) Σε άλλη συνομιλία, η οποία διήρκησε 15 λεπτά, αρχικά έγιναν ερωτήσεις γενικής φύσεως (οικογένεια, σχολείο, αδέλφια) και στη συνέχεια σεξουαλικού περιεχομένου «-κάνεις πονηριές; -Θες να γίνουμε φίλοι και με πονηριές, -στο σχολείο αγγίζετε στα γεννητικά όργανα των συμμαθητών σας;» (οι εκφράσεις που χρησιμοποιούνται στη συνομιλία είναι άσεμνες, παρουσιάζονται εκλεπτυσμένα). Η συζήτηση κλείνει με αναφορά στην επόμενη ηλεκτρονική συνάντηση «-θα τα ξαναπούμε»
3) Σε άλλη συνομιλία ( διάρκειας 15 λεπτών), αρχικά ζητήθηκε φωτογραφία, το παιδί ρωτήθηκε αν είναι μόνο του στο σπίτι «-μόνη;» και ο συνομιλητής συνέχισε με την περιγραφή του ανδρικού του μορίου του με άσεμνο τρόπο. Κατόπιν διέκοψε την επικοινωνία.
4)Σε άλλη συζήτηση ίδιας έκτασης ζητήθηκε φωτογραφία και κάμερα και έγιναν ερωτήσεις διερευνητικές της σεξουαλικότητας του παιδιού «-έχεις κάνει ποτέ κάτι με αγόρι; -μόνη σου;». H συζήτηση διακόπηκε μετά τις αρνητικές απαντήσεις της ανήλικης.
5) Το περιεχόμενο συνομιλία διάρκειας μίας ώρας, χαρακτηρίστηκε από ερωτήσεις διερευνητικές της σεξουαλικής ανάπτυξης του παιδιού «-μέγεθος στήθους;», της έκφρασης της σεξουαλικότητάς του «-έχεις φιλήσει ποτέ αγόρι, -έχεις κάνει σεξ». Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας το παιδί ρωτήθηκε τι φοράει. Η ερώτηση αποσκοπούσε στην περιγραφή των εσωρούχων, ακολούθησε περιγραφή του γενετικού οργάνου του συνομιλητή και ζητήθηκε τηλέφωνο. Επίσης έγινε αναφορά στο περιεχόμενο των πράξεων που θα περιελάμβανε η κατά πρόσωπο συνάντηση «-που θα με φιλήσεις;», η οποία όμως δεν ορίστηκε.
Δύο συνομιλητές προέβησαν στην αποστολή πορνογραφικού υλικού, το οποίο αποτέλεσε και το άξονα της συζήτησης. Οι ιστοσελίδες που στάλθηκαν περιείχαν video που απεικόνιζαν ερωτικές συνευρέσεις ενηλίκων καθώς και φωτογραφικό υλικό με ανήλικους σε άσεμνες στάσεις, κατά τη διάρκεια ερωτοτροπίας με ετερόφυλους και ομόφυλους ενήλικες καθώς και ομαδικές ερωτικές συνευρέσεις.
6) Στη μία περίπτωση τέθηκαν ερωτήσεις διερευνητικές του γνωστικού επιπέδου του παιδιού «-τι ξέρεις από σεξ, -έχεις δει ταινία ερωτικού περιεχομένου (αποδίδεται εκλεπτυσμένα), -σε πόσα χρόνια σκέφτεσαι να κάνεις σεξ, -άμα θες, μπορείς να κάνεις τα προκαταρκτικά». Ακολούθησε η αποστολή πορνογραφικού υλικού (video ερωτικής συνεύρεσης ενηλίκων), το οποίο στόχευε στο να εξηγήσει στην ανήλικη τι είναι ο στοματικός έρωτας. Κανονίστηκε χρονικά η επόμενη συνάντηση και δόθηκαν προσωπικά στοιχεία . Η συνομιλία διήρκησε 45 λεπτά.
7) Σε άλλη συνομιλία περίπτωση ζητήθηκε κάμερα. Εξασφαλίστηκε το γεγονός ότι το παιδί είναι μόνο του και ακλούθησε η αποστολή πορνογραφικού υλικού στο οποίο βασίστηκε η συζήτηση. Έγιναν ερωτήσεις για το γνωστικό επίπεδο του παιδιού και τη σεξουαλική του ανάπτυξη (ύπαρξη εμμήνου ρήσεως και τριχοφυΐα στην περιοχή της ήβης). Το παιδί παροτρύνθηκε να αυτοϊκανοποιηθεί την ώρα της συζήτησης, ζητήθηκε αναλυτική περιγραφή των συναισθημάτων του κατά τη διάρκεια της αυτοϊκανοποίησης «-πως νοιώθεις;, -πως το κάνεις; -πως χαϊδεύεις τα γεννητικά σου όργανα (αποδίδεται εκλεπτυσμένα)». Επίσης, ασκήθηκε πίεση στο παιδί ώστε να επαναλάβει άσεμνες λέξεις και να τις χρωματίσει ώστε να ξεχωρίζουν (ηλεκτρονικός φετιχισμός). Έγινε αναφορά και περιγραφή της σεξουαλικής διέγερσης του συνομιλητή με άσεμνο και χυδαίο τρόπο. Ενώ η πίεση που ασκήθηκε στο παιδί αντισταθμίστηκε με τη χρήση ευχάριστων χαρακτηρισμών «-πριγκιπισσάκι» και την αποστολή νευμάτων emoticons (φιλιά)
Η σχέση που δημιουργήθηκε μεταξύ τους παρουσιάστηκε ως κοινό ένοχο μυστικό για να διασφαλιστεί η μυστικότητα αμφισβητήθηκε η εχεμύθεια του παιδιού. H συζήτηση ολοκληρώθηκε με προτροπή του παιδιού να περιγράψει τις σεξουαλικές δραστηριότητες που θα περιλαμβάνει η κατά πρόσωπο συνάντησή τους. «-δεν θέλεις να τα κάνουμε όλα;,- οι δυο μας θα είμαστε;,- βαλε λίγη φαντασία και πες μου.»
Και στις δύο περιπτώσεις τα άτομα είχαν φανερή επίγνωση του αδικήματος που διέπρατταν « - είσαι ανήλικη και μπορεί να με πάνε φυλακή
* αυτό θα το κάνουμε μόλις πας 14
* α καλά! και εγώ πότε θα πάω φυλακή »
8) Διαφορετική ήταν η τεχνική που ακολουθήθηκε από ένα συνομιλητή (συγκεκαλυμμένη προσέγγιση). Η συνομιλία δεν περιείχε άσεμνες φράσεις. Η προσέγγιση του παιδιού έγινε με ευγενικό τρόπο «τι ψάχνεις; -έχεις αγόρι; -θέλεις εμένα;», με αναφορά στα προσωπικά συναισθήματα «-είμαι μοναχούλης,- θα είμαι ευτυχισμένος αν γίνω το αγόρι σου ». Έγινε έμμεση πρόταση σεξουαλικού περιεχομένου «-θέλεις να έρθω κοντά σου;», χρησιμοποιήθηκαν ευχάριστοι χαρακτηρισμοί προς το παιδί «φατσούλα, γλύκα, ζουζούνα». Η επόμενη συνάντηση κανονίστηκε να πραγματοποιηθεί τηλεφωνικά «-θα με πάρεις τηλ.;». Η συνομιλία έκλεισε με αποστολή emoticons/νευμάτων (καρδιών, αστεριών και ερωτικών επιστολών). Πρόκειται για εφαρμογές, οι οποίες μέσω των εικόνων εκφράζουν τα συναισθήματα του ενός συνομιλητή προς τον άλλον. Ο συγκεκριμένος συνομιλητής παρουσιάστηκε ως αδύναμη προσωπικότητα, δηλώνοντας έμμεσα την εξάρτησή του από το παιδί. Δεν δίστασε να δώσει τα στοιχεία του και να καθορίσει χρονικά την επόμενη συνάντηση χωρίς να πιέσει το παιδί.
Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Ελπίδα Γιαννακού, Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Λεμονιά - Ελένη Μαλκογιώργου, Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σύμφωνα με το DSM-IV (American Psychiatric Association, 1994), ως παιδοφιλία ορίζεται η σεξουαλική διέγερση από ανήλικα παιδία (ηλικίας έως 13 ετών), καθώς και η δημιουργία σεξουαλικών φαντασιώσεων με ανήλικους. Ο ορισμός της παιδοφιλίας δεν περιλαμβάνει την επιδίωξη σεξουαλικής επαφής με τον ανήλικο (παιδεραστία).Η παιδοφιλία ανήκει στην ίδια κατηγορία ψυχικών ανωμαλιών και διαταραχών που ανήκουν η νεκροφιλία, η αιμομιξία, η ζωοφιλία κ.α.
Το διαδίκτυο αποτελεί τον πλέον κατάλληλο χώρο δράσης των παιδεραστών, οι οποίοι μέσω των ομάδων συζήτησης επιδιώκουν τη συνομιλία με ανήλικους χρήστες. Τα δωμάτια επικοινωνίας (chat rooms) στο διαδίκτυο, παρέχουν τη δυνατότητα σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων με άτομα όλων των ηλικιών, από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Το γεγονός ότι πρόκειται για δημόσιους χώρους σύγχρονης επικοινωνίας, που επιτρέπουν την ανωνυμία, δημιουργεί την ψευδαίσθηση της ασφάλειας και παρασύρει τα παιδιά.
Για την εκπόνηση της έρευνας δημιουργήθηκαν σε δωμάτια ανοιχτής επικοινωνίας (chat rooms) δύο ψεύτικα προφίλ. Ενός αγοριού από την Επαρχία (Μυτιλήνη) και ενός κοριτσιού από την Αθήνα, ηλικίας 10 ετών, οι οποίοι καλούσαν τους συνομιλητές τους σε προσωπική συνομιλία μέσω chat.
Στόχος της έρευνας ήταν η καταγραφή των κοινωνικών και ψυχολογικών χαρακτηριστικών των ατόμων που προσέγγισαν τα παιδιά, η θετική ή αρνητική πρόθεσή τους να έρθουν σε επαφή με αυτά, η θεματολογία της συνομιλίας και ο βαθμός διακίνησης πορνογραφικού υλικού.
Λέξεις κλειδιά
Παιδοφιλία, Διαδίκτυο, πειραματική έρευνα
Α. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το διαδίκτυο χαρακτηρίστηκε από ερευνητές ως η μεγαλύτερη εξέλιξη στην ιστορία της παιδοφιλίας (ο εικονικός χώρος) που αντικατέστησε τις βόλτες προς άγραν θυμάτων σε παιδικές χαρές, αυλές σχολείων παιδότοπους κλπ. Τα διεθνή στατιστικά, ειδικά όσα προέρχονταν από τις ΗΠΑ είναι καταλυτικά: Ένα στα έξι αγόρια θα κακοποιηθούν πριν από την ηλικία των 16 ετών από παιδόφιλους ( παιδεραστές) και ένα στα τέσσερα κορίτσια, πριν από την ηλικία των 14. 5-10% των ανδρών στις ΗΠΑ θα προβούν σε παιδοφιλικές ενέργειες, που θα κυμανθούν από μεμονωμένα περιστατικά μέχρι συστηματική ενασχόληση. Δεδομένου ότι διεθνώς δεν είναι εύκολο να διενεργηθούν έρευνες για την παιδοφιλία στο διαδίκτυο, οι στατιστικές ενδεχομένως να είναι πολύ ζοφερότερες.
Οι παιδόφιλοι, προσποιούμενοι ότι είναι έφηβοι, χρησιμοποιούν το διαδίκτυο (πχ. Chat rooms, facebook κλπ) για να προσελκύσουν παιδιά με σκοπό να τα κακοποιήσουν. Στην αρχή οι συζητήσεις είναι φιλικές, αργότερα όμως στρέφονται γύρω από σεξουαλικά θέματα, παρουσίαση σκηνών ερωτικού περιεχομένου, με σκοπό να πείσουν το παιδί ότι η σεξουαλική πράξη είναι καθόλα νόμιμη. Αργότερα επιδιώκουν να συναντηθούν με το παιδί και να αναπτύξουν σχέση έξω από το διαδίκτυο. Πάντως εξαιτίας των ποινικών συνεπειών η πρόσβαση σε ιστοσελίδες με παιδικό πορνογραφικό υλικό απαιτεί πλέον τη γνώση πολλών κωδικών. Οι σελίδες αυτές είναι καλά κρυμμένες στο διαδίκτυο.
Το 90% των παιδοφιλικών πράξεων προέρχεται από άνδρες και σε ποσοστό μεγαλύτερο από 50% από άτομα γνωστά στο θύμα. Πολλές φορές η παιδοφιλικές πράξεις προκαλούνται από συγγενικά πρόσωπα του παιδιού ή και δασκάλους ή ομάδες εφήβων, που δρουν σε συμμορίες. Η παιδοφιλία και η παιδεραστία δεν είναι απλά ένα έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας του παιδιού. Ισοδυναμεί με συμβολικό θάνατο της παιδικότητας και είναι βιασμός της υπό διαμόρφωση προσωπικότητάς του. Οι ενήλικες που προβαίνουν σε τέτοιες πράξεις είναι κατά συρροή βιαστές της αθωότητας ενός παιδιού, το οποίο θα αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα για το υπόλοιπο της ζωής του.
Πριν την ανάπτυξη του διαδικτύου οι παιδόφιλοι δραστηριοποιούνταν σε μέρη που σύχναζαν παιδιά, αλλά ακόμα και στο ίδιο το σπίτι τους. Σήμερα τα σκηνικό έχει μεταβληθεί συλλήβδην, δεδομένου ότι ο παγκόσμιος ιστός προσφέρει ανωνυμία( ή έστω επίφαση αυτής) και πληθώρα μέσων όπως δωμάτια συνομιλίας ( chat rooms), ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email), διαδικτυακές κοινότητες και εφαρμογές, όπως το facebook, zoo κλπ. Πολλοί από τους παιδόφιλους κατασκευάζουν ιστοσελίδες, για να παρασύρουν ανυποψίαστα παιδιά, ξεκινούν συνομιλίες για να αποσπάσουν τους κωδικού (passwords) των παιδιών ή ακόμα και την ίδια τη διαδικτυακή τους ταυτότητα, για να τα εκβιάσουν, να κρατήσουν φωτογραφίες τους (γυμνές ,ημίγυμνες ή κόσμιες) και σε μερικές περιπτώσεις , για να πλουτίσουν από αυτά .
Πολλά παιδιά εισέρχονταν σε ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου τυχαία ή από συνδέσμους σε φαινομενικά μη πορνογραφικές σελίδες, διευκολύνοντας τους παιδόφιλους σον εντοπισμό των πιθανών θυμάτων τους. Το πορνογραφικό υλικό, εφόσον γίνει αποδεκτό από τα παιδιά, ενοχοποιεί ακόμη περισσότερο τον παιδόφιλο, δεδομένου ότι τείνει να τα θεωρεί πλέον συνένοχους, άτομα που μοιράζονται κάποιο κοινό ένοχο μυστικό, το οποίο δεν πρέπει να μοιραστούν με κανένα (π.χ. γονείς, φίλους, αδέλφια κλπ). Η ενοχή ανέκαθεν αποτελούσε όπλο των παιδόφιλων (Cornadie, 2001) και είναι μια ψυχική κατάσταση που τα παιδιά δεν μπορούν ακόμα να επεξεργαστούν συναισθηματικά και γνωστικά. Το αποτέλεσμα είναι ότι συνήθως απωθούν και δεν αναφέρουν πουθενά το περιστατικό, που την προκάλεσε. O Du Toit (1998) εγκαθίδρυσε τη σχέση μεταξύ της συχνής θέασης πορνογραφικού υλικού και σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών (ή και των γυναικών). Η συνεχής έκθεση σε αυτό δημιουργεί διέγερση, η οποία διευκολύνει τις σεξουαλικές παραβατικές συμπεριφορές, μετατρέπει την εσωτερίκευση του ανώμαλου σε φυσιολογικό, με αποτέλεσμα σταδιακά κάθε σεξουαλική παρέκκλιση να θεωρείται κοινωνικά αποδεκτή. Η πορνογραφία ουσιαστικά δημιουργεί την προδιάθεση για απόκλιση. Ενισχύει τη φαντασία και προκαλεί γνωστικές διαταραχές (Wyre,1992).
Οι αναβαθμίδες της παιδοφιλίας και η σχέση τους με την πορνογραφία μπορούν να συνοψιστούν στις εξής κατηγορίες (Taylor & Quayle, 2003):
1) Ενδεικτική πορνογραφία (indicative), μη ερωτικές και μη σεξουαλικές φωτογραφίες που απεικονίζουν παιδιά με εσώρουχα. Αποκτημένες από εμπορικές πηγές είτε από οικογενειακά άλμπουμ, φωτογραφίες παιδιών που παίζουν σε φυσιολογικό περιβάλλον, των οποίον το πλαίσιο και η οργάνωση από τον συλλέκτη υποδηλώνει ανάρμοστή συμπεριφορά..
2) Γυμνές (nudist), φωτογραφίες γυμνών ή ημίγυμνων παιδιών σε ανάρμοστο περιβάλλον, γυμνιστών, οι οποίες έχουν αποκτηθεί από νόμιμες πηγές.
3) Ερωτικές (erotica), φωτογραφίες παιδιών, τραβηγμένες κρυφά, σε περιοχές παιχνιδιού ή άλλα περιβάλλοντα, οι οποίες αποκαλύπτουν εσώρουχα ή άλλα γυμνά μέρη του σώματος.
4) Στάσεις/πόζες (posing), φωτογραφίες καθορισμένων/μελετημένων στάσεων πλήρως ντυμένων, μερικώς ντυμένων ή γυμνών παιδιών, των οποίων το σύνολο, το περιβάλλον και η οργάνωσή της φωτογραφίας προκαλούν το ερωτικό ενδιαφέρον.
5) Ερωτικές στάσεις/πόζες (erotic posing), Μελετημένα τραβηγμένες φωτογραφίες πλήρως ντυμένων, μερικώς ντυμένων παιδιών ή γυμνών, σε ερωτικές ή προκλητικές στάσεις.
6) Σαφείς ερωτικές στάσεις (explicit erotic posing ), φωτογραφίες που εστιάζουν σε γενετικές περιοχές πλήρως ντυμένων, μερικώς ντυμένων ή γυμνών .
7) Σαφείς σεξουαλικές δραστηριότητες (expect sexual activity), που περιλαμβάνουν άγγιγμα, αμοιβαία ή ατομική αυτοϊκανοποίηση, στοματικό έρωτα, συνουσία, χωρίς να περιλαμβάνουν ενήλικα
8) Βιαιοπραγία (assault), φωτογραφίες στις οποίες παιδιά εμφανίζονται υποκείμενα σε ασελγείς πράξεις. Οι φωτογραφίες έχουν υποστεί ψηφιακή επεξεργασία και περιλαμβάνουν ενήλικα
9) Καταφανής ασέλγεια (gross assault), χυδαίες άσεμνες φωτογραφίες σεξουαλικής ασέλγειας, αυνανισμού, στοματικού σεξ, συμπεριλαμβανομένου και ενήλικα.
10) Σαδιστικές τάσεις /κτηνοβασία(sadistic/bestiality), α) φωτογραφίες που παρουσιάζουν το παιδί δεμένο, δέσμιο χτυπημένο, μαστιγωμένο ή διαφορετικά, υπαγόμενο υποκείμενο σε κάτι το οποίο συνεπάγεται πόνο και β) φωτογραφίες στις οποίες ένα ζώο εμπλέκεται σε κάποιο είδος σεξουαλικής συμπεριφοράς με παιδί .
Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε στο San Diego ( Hughes, xx) η παρενόχληση παιδιών μέσω διαδικτύου αυξάνεται κατά 1000% το μήνα, ένα στα πέντε παιδοφιλικά επεισόδια συντελούνται πλέον στο διαδίκτυο, 1 στα 33 παιδιά δέχεται να συναντηθεί με παιδόφιλο και μόνο το 25% των παιδιών το αποκαλύπτουν στους γονείς τους. Ήδη το 2001, 30.000παιδοφιλικές ιστοσελίδες είχαν καταγραφεί. Επιπλέον, οι παιδόφιλοι δημιουργούν κοινότητες αλληλοϋποστήριξης, για να μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Σύμφωνα με το DSM-IV (American Psychiatric Association, 1994), ως παιδοφιλία ορίζεται η επαναλαμβανόμενη και επίμονη σεξουαλική τάση, φαντασίωση ή συμπεριφορά που περιλαμβάνει σεξουαλική δραστηριότητα με παιδιά έως 13 ετών. Αυτές οι τάσεις και οι φαντασιώσεις υποδεικνύουν παιδοφιλία, εάν προκαλούν δυσφορία ή διαταραχή στην κοινωνική, εργασιακή ή άλλη σημαντική περιοχή της λειτουργικότητας του ατόμου. Προϋπόθεση αποτελεί και το γεγονός ότι ο παιδόφιλος θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 16 ετών και 5 έτη μεγαλύτερος από το παιδί.
Β. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Για τη συλλογή των δεδομένων δημιουργήθηκαν δύο ψεύτικα προφίλ ενός αγοριού και ενός κοριτσιού 10 ετών, τα οποία έγιναν μέλη συγκεκριμένης διαδικτυακής κοινότητας. Η έρευνα είναι εν εξελίξει. Τα δεδομένα που παρουσιάζονται εδώ προέκυψαν από τις πρώτες εβδομάδες από την έναρξή της. Οι συνομιλίες παρουσιάζονται εδώ εξιδανικευμένες, γιατί στην πραγματικότητα η βωμολοχία έφτανε σε επίπεδα, που ξεπερνούν την ερευνητική δεοντολογία.
Όσον αφορά τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των δύο παιδιών: το αγόρι προέρχονταν από τετραμελή οικογένεια χωρισμένων γονέων, με έναν μικρότερο αδελφό και διέμενε σε επαρχιακή πόλη. Το κορίτσι προέρχονταν επίσης από τετραμελή οικογένεια, με μία αδελφή κατά δύο έτη νεότερη, και διέμενε σε νότιο προάστιο της Αττικής..
Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν τα άτομα που κάλεσαν τα δύο παιδιά σε συνομιλία. Οι όροι συμμετοχής στις εικονικές ομάδες συζήτησης απαιτούν τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας για τη δημιουργία προφίλ, κατά συνέπεια τα παιδιά παρουσιάζονταν στο προφίλ ως ενήλικες 18 ετών. Η γνωστοποίηση των πραγματικών στοιχείων των παιδιών πραγματοποιούνταν στην αρχή της συνομιλίας.
Τα προφίλ των παιδιών προσεγγίστηκαν συνολικά από 50 άτομα τα οποία είχαν εισέλθει στο chat room αναζητώντας φιλική παρέα ή ερωτική συνεύρεση κατά πρόσωπο ή ηλεκτρονικά (διαδικτυακό σεξ).
Το προφίλ του αγοριού προσεγγίστηκε από έναν ομοφυλόφιλο άνδρα 26 ετών, από ημιαστική περιοχή, ο οποίος διέκοψε τη συνομιλία με το παιδί όταν έλαβε γνώση της ηλικίας του.
Αντίθετα, το προφίλ του κοριτσιού προσεγγίστηκε από 49 άτομα άνδρες. Όσον αφορά τα δημογραφικά χαρακτηριστικά αυτών των ατόμων : το ηλικιακό εύρος τους κυμάνθηκε μεταξύ 20 και 45 ετών, το 1% έγγαμοι χωρίς παιδιά και το 99% άγαμοι. Κάτοικοι αστικών περιοχών κατά 50 %, ημιαστικών περιοχών κατά 30 % και νησιωτικών περιοχών κατά 20%. Τα στοιχεία προκύπτουν από την προσωπική καταχώρηση κάθε συνομιλητή στο προφίλ του και φυσικά μπορεί να είναι ψεύτικα.
Με κριτήρια την συνέχιση ή την διακοπή της συνομιλίας, τη θεματολογία της συζήτησης και τις προθέσεις των ατόμων που προσέγγισαν τα παιδιά, το δείγμα μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως εξής :
1) σε άτομα τα οποία παρουσίασαν φυσιολογική συμπεριφορά διακόπτοντας τη συνομιλία με τους ανήλικους (42 στους 50),
2) σε άτομα με εν δυνάμει παραπτωματική συμπεριφορά, ενήλικες που συνέχισαν να συνομιλούν με την ανήλικη (2 στους 50) και
3) σε άτομα που εμφάνισαν παιδοφιλικά χαρακτηριστικά ( 8 στους 50).
Τα άτομα με φυσιολογική συμπεριφορά που προσέγγισαν τα προφίλ δεν επέκτειναν τη συνομιλία πέραν των 15 λεπτών. Τρείς από αυτούς προέτρεψαν το παιδί να εξέλθει από το chat και να ασχοληθεί με δραστηριότητες εκτός διαδικτύου. Ενώ δύο από αυτούς παρότρυναν το παιδί να ενημερώσει τους γονείς του για τις δραστηριότητές του στο διαδίκτυο.
Αποσπάσματα συνομιλιών :« - είσαι μικρούλα, είσαι μικρό καλό μου, όταν μεγαλώσεις λίγο να μου μιλήσεις,
- σε σβήνω γιατί είσαι μικρή,
- δεν μιλάω σε τόσο μικρές,
- μήπως είσαι λίγο μικρή για να μπαίνεις εδώ?»
« -πρέπει να βρεις άλλα πράγματα να κάνεις ,μη μπαίνεις στο ιντερνετ ακόμα,
- βρε κοπελίτσα μου τι κάνεις εδώ 10 χρονών κοριτσάκι, η ηλικία σου είναι για να κάνεις άλλα πράγματα,
-δεν κάνει να είσαι εδώ, πρέπει να προσέχεις, είσαι πολύ μικρή».
«-οι γονείς σου το ξέρουν;, ρώτησέ τους τη γνώμη τους».
Τα άτομα με εν δυνάμει παραπτωματική συμπεριφορά ( άνδρας 34 ετών κάτοικος νησιωτικής περιοχής και άνδρας 27 ετών κάτοικος της ίδιας περιοχής με το παιδί ), συνέχισαν να συνομιλούν με την ανήλικη. Η συμπεριφορά τους χαρακτηρίζεται παραπτωματική, δεδομένης της μεγάλης διαφοράς ηλικίας και της έλλειψης κοινών ενδιαφερόντων, γεγονότα που δημιουργούν ερωτήματα για την πρόθεση των συγκεκριμένων ατόμων.
Η θεματολογία της συνομιλίας άπτονταν θεμάτων σχετικών με την οικογενειακή κατάσταση του παιδιού ( αδέλφια ), την κοινωνικότητα (φίλους), το σχολείο, τις δραστηριότητές του κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου (τηλεόραση αθλητικά, ψυχαγωγικά προγράμματα), τις προτιμήσεις του σε είδη μουσικής και φαγητό. Ένας συνομιλητής αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο επανάληψης της συνομιλίας (34χρονος άντρας), ενώ και οι δύο δέχτηκαν να δημιουργήσουν φιλική σχέση με το παιδί.
Τα άτομα τα οποία εμφάνισαν νοσηρότητα αποτελούν το 16% του πληθυσμού ( 8 στους 50). Κριτήριο για την εξακρίβωση της νοσηρότητας που εμφάνισαν τα άτομα αποτέλεσε η ύπαρξη των συγκεκριμένων συμπεριφορών, που διέπουν την παιδοφιλική συμπεριφορά, όπως αυτές αναφέρονται DSM-IV (American Psychiatric Asoociation, 1994), καθώς επίσης και οι βιβλιογραφικές αναφορές για τις στρατηγικές προσέγγισης των παιδόφιλων.
Το ηλικιακό εύρος αυτής της κατηγορίας κυμάνθηκε από τα 20 έως τα 27 έτη, κάτοικοι αστικών περιοχών.
Η πλειονότητα των συνομιλητών ζήτησε την ενεργοποίηση ηλεκτρονικού εξοπλισμού (τρείς ζήτησαν κάμερα και προβολή φωτογραφίας), αίτημα το οποίο δεν πραγματοποιήθηκε. Πέντε στους οχτώ ζήτησαν τον τηλεφωνικό αριθμό του κοριτσιού και τρείς έδωσαν τον δικό τους. Η διερεύνηση του γνωστικού επιπέδου της ανήλικης σε θέματα σεξουαλικού περιεχομένου έγινε με επίμονο τρόπο από πέντε συνομιλητές και ιδιαίτερα πιεστικά από έναν. Παρατηρήθηκε ότι δύο στους οχτώ είχαν φανερή επίγνωση του αδικήματος που έπρατταν.
Το περιεχόμενο των συνομιλιών των ατόμων που εμφάνισαν νοσηρά χαρακτηριστικά έβριθε άσεμνων προτάσεων, οι οποίες ως επί το πλείστον χρησιμοποιήθηκαν για την περιγραφή των γεννητικών οργάνων, της σεξουαλικής πράξης και διέγερσης. Το ποσοστό των άσεμνων φράσεων κυμαίνεται από 20% έως 45% του συνόλου των εκφράσεων που χρησιμοποίησε ο συνομιλητής.
Παρατηρήθηκε μια αλληλουχία στις θεματικές ενότητες των συνομιλιών. Συνήθως ξεκινούν με γλυκό και παιγνιώδη τρόπο και έπεται το αίτημα για χρήση κάμερας. Ακολουθούν ερωτήσεις σεξουαλικού περιεχομένου, διερευνητικές των γνώσεων του παιδιού για θέματα σεξουαλικότητας, συλλογή πληροφοριών σχετικά με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το παιδί, ερωτήσεις για την ανάπτυξη και τη σεξουαλική του εμπειρία. Ακολουθεί η αποστολή πορνογραφικού υλικού ή συνδέσεων προς τέτοιες σελίδες, το οποίο αναλύεται διεξοδικά παρακάτω. Στη συνέχεια το παιδί προτρέπεται σε αυτοϊκανοποίηση, γίνεται αναφορά στη σεξουαλική διέγερση του συνομιλητή και στο περιεχόμενο της καταπρόσωπο συνάντησής τους και ακολουθεί η ανταλλαγή των προσωπικών στοιχείων.
Η συνομιλία και η αποστολή πορνογραφικού υλικού γίνεται εκ του ασφαλούς. Ο συνομιλητής αποφεύγει να εμφανίσει το πρόσωπό του με τη χρήση φωτογραφίας ή κάμερας ή στην περίπτωση που το πρόσωπό του έχει αποκαλυφθεί φροντίζει να αντικαταστήσει τη φωτογραφία πριν την αποστολή του ακατάλληλου υλικού.
Ρωτά για το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται τη στιγμή της συνομιλίας το παιδί, ώστε να βεβαιωθεί ότι δεν παρευρίσκεται στο χώρο ενήλικος. Δείχνει να προσπαθεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού και να διασφαλίσει την εχεμύθεια του. Τονίζει ότι η σχέση τους πρέπει να μείνει απόλυτα μυστική και για να το πετύχει αυτό συχνά απειλεί με διακοπή της συνομιλίας.
Παρατηρήθηκαν διαφορές ως προς τη στρατηγική προσέγγισης της ανήλικης .Το παιδί προσεγγίστηκε με άμεσο, έμμεσο ή συγκεκαλυμμένο τρόπο. Παρακάτω αναλύονται οι στρατηγικές που ακολουθήθηκαν από τα οχτώ άτομα που εμφάνισαν χαρακτηριστικά παιδοφιλίας:
1) Η συζήτηση ξεκίνησε με το αίτημα για χρήση κάμερας, συνέχισαν διερευνητικές ερωτήσεις για το περιβάλλον του παιδιού την ώρα της δραστηριότητας ( δωμάτιο) και για την ύπαρξη ενήλικα/γονιού στον ίδιο χώρο τη στιγμή της συνομιλίας. Στη συνέχεια ακολούθησαν ερωτήσεις διερευνητικές των σεξουαλικών δραστηριοτήτων του παιδιού «έχεις πιάσει αγόρι χαμηλά;». Δεν χρησιμοποιήθηκαν άσεμνες λέξεις/φράσεις. Η αναφορά στην περιοχή των ανδρικών γεννητικών οργάνων έγινε περιγραφικά. Ο συνομιλητής αναφέρθηκε στην σεξουαλική πράξη, προβάλλοντάς τη, ως κάτι το φυσιολογικό το οποίο θα το παιδί θα μπορέσει να βιώσει σε βάθος χρόνου. Ακλούθησαν γενικές ερωτήσεις και απειλή για διακοπή της επικοινωνίας η ποία στόχευε στην αξιολόγηση της αντίδρασης του παιδιού. Ζητήθηκε από το παιδί να αποκτήσει συναισθήματα αγάπης προς το πρόσωπό του για να συνεχίσει την συνομιλία «-δεν σου λέω αφού δεν μ αγαπάς».
Επιπλέον, ζητήθηκε η ανταλλαγή προσωπικών στοιχείων (τηλέφωνο). Έγινε αποδεχτή η πρόταση του παιδιού για σύναψη φιλικής σχέσης, αν και στη συνέχεια προτρέφθηκε να αποκτήσει φίλους στην ηλικία του. Επιχειρήθηκε η δημιουργία συναισθημάτων ασφάλειας στο παιδί «- σε σέβομαι, -σε συμβουλεύω για το καλό σου» πριν επαναφέρει τη συζήτηση σε διερευνητικές ερωτήσεις «-τι σκέφτεσαι για τους άντρες;» και ερωτήσεις που αφορούν τη σεξουαλική του ανάπτυξη « -έχεις περίοδο;».
Η συζήτηση έκλεισε μετά από μισή ώρα, με χρονικό καθορισμό της επόμενης διαδικτυακής συνάντησης, η οποία και πραγματοποιήθηκε.
Η επανάληψη της συνομιλίας συνεχίστηκε με τη χρήση ηλεκτρονικού εξοπλισμού και η θεματολογία της περιελάμβανε σεξουαλικά υπονοούμενα «-θες να δεις τα καινούρια μου αθλητικά;-σ’ άρεσα ; - το ποδαράκι μου είναι ακόμα πιο ωραίο, -θες να το δεις; -και το παντελόνι μου είναι κολλητό».
2) Σε άλλη συνομιλία, η οποία διήρκησε 15 λεπτά, αρχικά έγιναν ερωτήσεις γενικής φύσεως (οικογένεια, σχολείο, αδέλφια) και στη συνέχεια σεξουαλικού περιεχομένου «-κάνεις πονηριές; -Θες να γίνουμε φίλοι και με πονηριές, -στο σχολείο αγγίζετε στα γεννητικά όργανα των συμμαθητών σας;» (οι εκφράσεις που χρησιμοποιούνται στη συνομιλία είναι άσεμνες, παρουσιάζονται εκλεπτυσμένα). Η συζήτηση κλείνει με αναφορά στην επόμενη ηλεκτρονική συνάντηση «-θα τα ξαναπούμε»
3) Σε άλλη συνομιλία ( διάρκειας 15 λεπτών), αρχικά ζητήθηκε φωτογραφία, το παιδί ρωτήθηκε αν είναι μόνο του στο σπίτι «-μόνη;» και ο συνομιλητής συνέχισε με την περιγραφή του ανδρικού του μορίου του με άσεμνο τρόπο. Κατόπιν διέκοψε την επικοινωνία.
4)Σε άλλη συζήτηση ίδιας έκτασης ζητήθηκε φωτογραφία και κάμερα και έγιναν ερωτήσεις διερευνητικές της σεξουαλικότητας του παιδιού «-έχεις κάνει ποτέ κάτι με αγόρι; -μόνη σου;». H συζήτηση διακόπηκε μετά τις αρνητικές απαντήσεις της ανήλικης.
5) Το περιεχόμενο συνομιλία διάρκειας μίας ώρας, χαρακτηρίστηκε από ερωτήσεις διερευνητικές της σεξουαλικής ανάπτυξης του παιδιού «-μέγεθος στήθους;», της έκφρασης της σεξουαλικότητάς του «-έχεις φιλήσει ποτέ αγόρι, -έχεις κάνει σεξ». Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας το παιδί ρωτήθηκε τι φοράει. Η ερώτηση αποσκοπούσε στην περιγραφή των εσωρούχων, ακολούθησε περιγραφή του γενετικού οργάνου του συνομιλητή και ζητήθηκε τηλέφωνο. Επίσης έγινε αναφορά στο περιεχόμενο των πράξεων που θα περιελάμβανε η κατά πρόσωπο συνάντηση «-που θα με φιλήσεις;», η οποία όμως δεν ορίστηκε.
Δύο συνομιλητές προέβησαν στην αποστολή πορνογραφικού υλικού, το οποίο αποτέλεσε και το άξονα της συζήτησης. Οι ιστοσελίδες που στάλθηκαν περιείχαν video που απεικόνιζαν ερωτικές συνευρέσεις ενηλίκων καθώς και φωτογραφικό υλικό με ανήλικους σε άσεμνες στάσεις, κατά τη διάρκεια ερωτοτροπίας με ετερόφυλους και ομόφυλους ενήλικες καθώς και ομαδικές ερωτικές συνευρέσεις.
6) Στη μία περίπτωση τέθηκαν ερωτήσεις διερευνητικές του γνωστικού επιπέδου του παιδιού «-τι ξέρεις από σεξ, -έχεις δει ταινία ερωτικού περιεχομένου (αποδίδεται εκλεπτυσμένα), -σε πόσα χρόνια σκέφτεσαι να κάνεις σεξ, -άμα θες, μπορείς να κάνεις τα προκαταρκτικά». Ακολούθησε η αποστολή πορνογραφικού υλικού (video ερωτικής συνεύρεσης ενηλίκων), το οποίο στόχευε στο να εξηγήσει στην ανήλικη τι είναι ο στοματικός έρωτας. Κανονίστηκε χρονικά η επόμενη συνάντηση και δόθηκαν προσωπικά στοιχεία . Η συνομιλία διήρκησε 45 λεπτά.
7) Σε άλλη συνομιλία περίπτωση ζητήθηκε κάμερα. Εξασφαλίστηκε το γεγονός ότι το παιδί είναι μόνο του και ακλούθησε η αποστολή πορνογραφικού υλικού στο οποίο βασίστηκε η συζήτηση. Έγιναν ερωτήσεις για το γνωστικό επίπεδο του παιδιού και τη σεξουαλική του ανάπτυξη (ύπαρξη εμμήνου ρήσεως και τριχοφυΐα στην περιοχή της ήβης). Το παιδί παροτρύνθηκε να αυτοϊκανοποιηθεί την ώρα της συζήτησης, ζητήθηκε αναλυτική περιγραφή των συναισθημάτων του κατά τη διάρκεια της αυτοϊκανοποίησης «-πως νοιώθεις;, -πως το κάνεις; -πως χαϊδεύεις τα γεννητικά σου όργανα (αποδίδεται εκλεπτυσμένα)». Επίσης, ασκήθηκε πίεση στο παιδί ώστε να επαναλάβει άσεμνες λέξεις και να τις χρωματίσει ώστε να ξεχωρίζουν (ηλεκτρονικός φετιχισμός). Έγινε αναφορά και περιγραφή της σεξουαλικής διέγερσης του συνομιλητή με άσεμνο και χυδαίο τρόπο. Ενώ η πίεση που ασκήθηκε στο παιδί αντισταθμίστηκε με τη χρήση ευχάριστων χαρακτηρισμών «-πριγκιπισσάκι» και την αποστολή νευμάτων emoticons (φιλιά)
Η σχέση που δημιουργήθηκε μεταξύ τους παρουσιάστηκε ως κοινό ένοχο μυστικό για να διασφαλιστεί η μυστικότητα αμφισβητήθηκε η εχεμύθεια του παιδιού. H συζήτηση ολοκληρώθηκε με προτροπή του παιδιού να περιγράψει τις σεξουαλικές δραστηριότητες που θα περιλαμβάνει η κατά πρόσωπο συνάντησή τους. «-δεν θέλεις να τα κάνουμε όλα;,- οι δυο μας θα είμαστε;,- βαλε λίγη φαντασία και πες μου.»
Και στις δύο περιπτώσεις τα άτομα είχαν φανερή επίγνωση του αδικήματος που διέπρατταν « - είσαι ανήλικη και μπορεί να με πάνε φυλακή
* αυτό θα το κάνουμε μόλις πας 14
* α καλά! και εγώ πότε θα πάω φυλακή »
8) Διαφορετική ήταν η τεχνική που ακολουθήθηκε από ένα συνομιλητή (συγκεκαλυμμένη προσέγγιση). Η συνομιλία δεν περιείχε άσεμνες φράσεις. Η προσέγγιση του παιδιού έγινε με ευγενικό τρόπο «τι ψάχνεις; -έχεις αγόρι; -θέλεις εμένα;», με αναφορά στα προσωπικά συναισθήματα «-είμαι μοναχούλης,- θα είμαι ευτυχισμένος αν γίνω το αγόρι σου ». Έγινε έμμεση πρόταση σεξουαλικού περιεχομένου «-θέλεις να έρθω κοντά σου;», χρησιμοποιήθηκαν ευχάριστοι χαρακτηρισμοί προς το παιδί «φατσούλα, γλύκα, ζουζούνα». Η επόμενη συνάντηση κανονίστηκε να πραγματοποιηθεί τηλεφωνικά «-θα με πάρεις τηλ.;». Η συνομιλία έκλεισε με αποστολή emoticons/νευμάτων (καρδιών, αστεριών και ερωτικών επιστολών). Πρόκειται για εφαρμογές, οι οποίες μέσω των εικόνων εκφράζουν τα συναισθήματα του ενός συνομιλητή προς τον άλλον. Ο συγκεκριμένος συνομιλητής παρουσιάστηκε ως αδύναμη προσωπικότητα, δηλώνοντας έμμεσα την εξάρτησή του από το παιδί. Δεν δίστασε να δώσει τα στοιχεία του και να καθορίσει χρονικά την επόμενη συνάντηση χωρίς να πιέσει το παιδί.
Σχόλια