Εικoνική ζωή, πόσο εισχωρεί στην αληθινή;
Εικoνική ζωή, πόσο εισχωρεί στην αληθινή;
Στα ηλεκτρονικά «στέκια» του Διαδικτύου, όπου οι χρήστες ζουν σε έναν παράλληλο κόσμο, τα όρια αρχίζουν να γίνονται θολά
Της Λίνας Γιάνναρου, Καθημερινή 25/4/2009
Υπάρχει ένα μέρος όπου όλα είναι δυνατά. Ένα μέρος όπου μπορείς να επιλέξεις το φύλο σου, την ηλικία σου, τον τόπο όπου ζεις, όπου όλα τα λάθη σου έχουν σβηστεί, η κοινωνική σου τάξη δεν έχει σημασία, τα επιτεύγματά σου είναι εύπλαστα, όπου ο λόγος σου μπορεί να έχει σημασία. Το μέρος αυτό είναι, βέβαια, το δωμάτιο του σπιτιού με το κομπιούτερ και το μόντεμ.
Στο Ίντερνετ και ειδικότερα στα ηλεκτρονικά «στέκια», όπως το Second Life, το Τhere, το Palace, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να «ντυθεί» ένα οπτικό κουστούμι, να γίνει ένα avatar και μέσω αυτού να ζήσει μια δεύτερη παράλληλη ζωή. «Αυτό του δίνει την ευκαιρία να αναδείξει τα πιο κρυφά ένστικτα και τις επιθυμίες, να προβάλει τον ιδεατό εαυτό ή να βυθιστεί σε μια συμβολική πραγματικότητα, που τον απαλλάσσει από τα άλγη και τις στερεοτυπίες της καθημερινότητας», εξηγεί στην «Κ» ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Ευστράτιος Παπάνης, ο οποίος πρόσφατα ολοκλήρωσε έρευνα σχετικά με την εικονική πραγματικότητα και την ψυχολογία του Διαδικτύου παίρνοντας συνεντεύξεις και από Έλληνες χρήστες τέτοιων παιχνιδιών. Στις συνεντεύξεις, μέρος των οποίων παρουσιάζει σήμερα η «Κ», γίνεται φανερό ότι ήδη από τα πρώτα βήματα μέσα στο παράλληλο σύμπαν των παιχνιδιών, τα όρια μεταξύ πραγματικής και εικονικής ζωής αρχίζουν να γίνονται θολά, η μία να εισχωρεί στην άλλη, να την επηρεάζει. «Η πραγματική ζωή αρχίζει να φαντάζει ανιαρή, αργή, πληκτική, ανούσια. Οι σχέσεις με τα τυπικά και τους κανόνες που επιβάλλει η κοινωνία, απαράδεκτες. Το αίσθημα κενού καθώς ο χρήστης επαναφέρεται στην πραγματικότητα, ανήκεστο», λέει ο κ. Παπάνης. Όσοι παίζουν στα διαδικτυακά αυτά παιχνίδια πολλές ώρες αποδίδουν στις πραγματικές τους ταυτότητες λιγότερη αξία σε σχέση με τις εικονικές.
Οι περισσότεροι χρήστες «ομολογούν» ότι μπαίνουν στο Second Life για να ξεφύγουν από την πεζή καθημερινότητά τους. Το λέει με απλά λόγια ο 18χρονος Σπύρος: «Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να ασχοληθείς μέσα στο παιχνίδι, όπως να αγοράσεις διάφορα ρούχα, να πουλήσεις ή και να αγοράσεις σπίτια, να χτίσεις εσύ τα δικά σου, να έχεις το δικό σου αμάξι, ακόμη και να αποκτήσεις οικογένεια. Αυτές είναι κάποιες ενέργειες που δεν μπορεί ο καθένας να πραγματοποιήσει στην πραγματική του ζωή». Μήπως όμως η «ιδανική» αυτή εικονική ζωή δεν απέχει και πολύ από την πραγματική; Λέει άλλος χρήστης: «Στον φανταστικό αυτό κόσμο, όπου στην αρχή θεώρησα ότι λείπουν οι νόρμες και η εξουσία, δεν απουσιάζουν τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις. Παρατήρησα ρατσιστικές αντιλήψεις και άσχημες συμπεριφορές σε avatar. Μήπως, τελικά, ο φανταστικός κόσμος είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα και μόνο; Μου έδωσε την εντύπωση ότι όλη η δομή και λειτουργία του παιχνιδιού αναπαράγει και νομιμοποιεί κοινωνικές κατασκευές».
«Eίχα αρχίσει να επηρεάζομαι»
Σοφία, 20 ετών
«Μια παρέα είχε πιάσει την κουβέντα δίπλα μου. Δεν συζητούσαν τίποτα ουσιώδες, χαζολογούσαν. Μια κοπέλα έλεγε κάθε τόσο ότι έπρεπε να βγει από το παιχνίδι γιατί δούλευε το πρωί. Μετά τρεις ώρες, ήταν ακόμη εκεί. Βγήκα από το παιχνίδι και πήγα για ύπνο. Είδα στο όνειρό μου ότι ζούσα στο Second Life. Κατάλαβα ότι είχα αρχίσει να επηρεάζομαι. Μέσα στο παιχνίδι νόμιζα πως όλοι αυτοί που χαζολογούσαν ήταν μια παρέα σαν αυτές που συναντάμε στις καφετέριες. Όταν βγήκα, όμως, σκέφτηκα ότι μάλλον κάθονταν μπροστά από έναν υπολογιστή μόνοι τους. Ξαναμπήκα μετά τρεις μέρες. Πήγα πάλι στην Αθήνα. Βρήκα μια παρέα να κάθεται σε μια καφετέρια. Βρέθηκα ακροάτρια ενός τσακωμού. Μια κοπέλα ήταν πολύ ενοχλημένη με έναν φίλο της, γιατί πέρασε από δίπλα της μέσα στο παιχνίδι και δεν της μίλησε.
- Δεν θέλω να σε χάσω από φίλη.
- Αυτό έπρεπε να το σκεφτείς πριν περάσεις από δίπλα μου χωρίς να πεις μια κουβέντα, είπε αυτή.
- Συγγνώμη, ρε συ, δεν το έκανα επίτηδες.
- Τελείωσε το θέμα. Δεν με ενδιαφέρει τι λες. Δεν με ξέρεις εμένα, αν με τσαντίσεις γίνομαι πολύ κακιά.
Αναρωτήθηκα αν αυτοί οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι βρίσκονται σε ένα απλό παιχνίδι».
Στα ηλεκτρονικά «στέκια» του Διαδικτύου, όπου οι χρήστες ζουν σε έναν παράλληλο κόσμο, τα όρια αρχίζουν να γίνονται θολά
Της Λίνας Γιάνναρου, Καθημερινή 25/4/2009
Υπάρχει ένα μέρος όπου όλα είναι δυνατά. Ένα μέρος όπου μπορείς να επιλέξεις το φύλο σου, την ηλικία σου, τον τόπο όπου ζεις, όπου όλα τα λάθη σου έχουν σβηστεί, η κοινωνική σου τάξη δεν έχει σημασία, τα επιτεύγματά σου είναι εύπλαστα, όπου ο λόγος σου μπορεί να έχει σημασία. Το μέρος αυτό είναι, βέβαια, το δωμάτιο του σπιτιού με το κομπιούτερ και το μόντεμ.
Στο Ίντερνετ και ειδικότερα στα ηλεκτρονικά «στέκια», όπως το Second Life, το Τhere, το Palace, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να «ντυθεί» ένα οπτικό κουστούμι, να γίνει ένα avatar και μέσω αυτού να ζήσει μια δεύτερη παράλληλη ζωή. «Αυτό του δίνει την ευκαιρία να αναδείξει τα πιο κρυφά ένστικτα και τις επιθυμίες, να προβάλει τον ιδεατό εαυτό ή να βυθιστεί σε μια συμβολική πραγματικότητα, που τον απαλλάσσει από τα άλγη και τις στερεοτυπίες της καθημερινότητας», εξηγεί στην «Κ» ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Ευστράτιος Παπάνης, ο οποίος πρόσφατα ολοκλήρωσε έρευνα σχετικά με την εικονική πραγματικότητα και την ψυχολογία του Διαδικτύου παίρνοντας συνεντεύξεις και από Έλληνες χρήστες τέτοιων παιχνιδιών. Στις συνεντεύξεις, μέρος των οποίων παρουσιάζει σήμερα η «Κ», γίνεται φανερό ότι ήδη από τα πρώτα βήματα μέσα στο παράλληλο σύμπαν των παιχνιδιών, τα όρια μεταξύ πραγματικής και εικονικής ζωής αρχίζουν να γίνονται θολά, η μία να εισχωρεί στην άλλη, να την επηρεάζει. «Η πραγματική ζωή αρχίζει να φαντάζει ανιαρή, αργή, πληκτική, ανούσια. Οι σχέσεις με τα τυπικά και τους κανόνες που επιβάλλει η κοινωνία, απαράδεκτες. Το αίσθημα κενού καθώς ο χρήστης επαναφέρεται στην πραγματικότητα, ανήκεστο», λέει ο κ. Παπάνης. Όσοι παίζουν στα διαδικτυακά αυτά παιχνίδια πολλές ώρες αποδίδουν στις πραγματικές τους ταυτότητες λιγότερη αξία σε σχέση με τις εικονικές.
Οι περισσότεροι χρήστες «ομολογούν» ότι μπαίνουν στο Second Life για να ξεφύγουν από την πεζή καθημερινότητά τους. Το λέει με απλά λόγια ο 18χρονος Σπύρος: «Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να ασχοληθείς μέσα στο παιχνίδι, όπως να αγοράσεις διάφορα ρούχα, να πουλήσεις ή και να αγοράσεις σπίτια, να χτίσεις εσύ τα δικά σου, να έχεις το δικό σου αμάξι, ακόμη και να αποκτήσεις οικογένεια. Αυτές είναι κάποιες ενέργειες που δεν μπορεί ο καθένας να πραγματοποιήσει στην πραγματική του ζωή». Μήπως όμως η «ιδανική» αυτή εικονική ζωή δεν απέχει και πολύ από την πραγματική; Λέει άλλος χρήστης: «Στον φανταστικό αυτό κόσμο, όπου στην αρχή θεώρησα ότι λείπουν οι νόρμες και η εξουσία, δεν απουσιάζουν τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις. Παρατήρησα ρατσιστικές αντιλήψεις και άσχημες συμπεριφορές σε avatar. Μήπως, τελικά, ο φανταστικός κόσμος είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα και μόνο; Μου έδωσε την εντύπωση ότι όλη η δομή και λειτουργία του παιχνιδιού αναπαράγει και νομιμοποιεί κοινωνικές κατασκευές».
«Eίχα αρχίσει να επηρεάζομαι»
Σοφία, 20 ετών
«Μια παρέα είχε πιάσει την κουβέντα δίπλα μου. Δεν συζητούσαν τίποτα ουσιώδες, χαζολογούσαν. Μια κοπέλα έλεγε κάθε τόσο ότι έπρεπε να βγει από το παιχνίδι γιατί δούλευε το πρωί. Μετά τρεις ώρες, ήταν ακόμη εκεί. Βγήκα από το παιχνίδι και πήγα για ύπνο. Είδα στο όνειρό μου ότι ζούσα στο Second Life. Κατάλαβα ότι είχα αρχίσει να επηρεάζομαι. Μέσα στο παιχνίδι νόμιζα πως όλοι αυτοί που χαζολογούσαν ήταν μια παρέα σαν αυτές που συναντάμε στις καφετέριες. Όταν βγήκα, όμως, σκέφτηκα ότι μάλλον κάθονταν μπροστά από έναν υπολογιστή μόνοι τους. Ξαναμπήκα μετά τρεις μέρες. Πήγα πάλι στην Αθήνα. Βρήκα μια παρέα να κάθεται σε μια καφετέρια. Βρέθηκα ακροάτρια ενός τσακωμού. Μια κοπέλα ήταν πολύ ενοχλημένη με έναν φίλο της, γιατί πέρασε από δίπλα της μέσα στο παιχνίδι και δεν της μίλησε.
- Δεν θέλω να σε χάσω από φίλη.
- Αυτό έπρεπε να το σκεφτείς πριν περάσεις από δίπλα μου χωρίς να πεις μια κουβέντα, είπε αυτή.
- Συγγνώμη, ρε συ, δεν το έκανα επίτηδες.
- Τελείωσε το θέμα. Δεν με ενδιαφέρει τι λες. Δεν με ξέρεις εμένα, αν με τσαντίσεις γίνομαι πολύ κακιά.
Αναρωτήθηκα αν αυτοί οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι βρίσκονται σε ένα απλό παιχνίδι».
Σχόλια