Ο νέος e-θισµός

Ζουν µόνο για τον εικονικό «εαυτό» τους

Αναδημοσίευση από τα Νέα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΥΗ ΣΑΛΤΟΥ, ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΥ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τετάρτη 16 Φεβρουαρίου 2011

Ολονυχτίες µπροστά στον υπολογιστή.
Εµµονή µε τις επιδόσεις στο παιχνίδι.
Ανύπαρκτη κοινωνική ζωή. Αυτά είναι µερικά από τα συµπτώµατα που µαρτυρούν εθισµό στον απατηλό κόσµο των video games του Διαδικτύου
Μένει ξάγρυπνος όλη τη νύχτα προκειµένου να ολοκληρώσει την... αποστολή του στο online παιχνίδι. Κατά τη διάρκεια της ηµέρας, σκέφτεται µόνο τον εικονικό χαρακτήραπου έχει φτιάξει στο διαδραστικό παιχνίδι και µιλά γι’ αυτόν. Αδιαφορεί για όλα όσα συµβαίνουν στον πραγµατικό κόσµο και περιµένει πώς και πώς την ώρα που θα κάνει «κλικ» και θα µπει στον ελκυστικό χώρο της εικονικής πραγµατικότητας. Η περίπτωση του 22χρονου από τη Στερεά Ελλάδα έφερε στην επιφάνεια ακόµη µία φορά το θέµα της εξάρτησης παιδιών, εφήβων και νέων χρηστών από το ∆ιαδίκτυο, η οποία – σύµφωνα µε τους ειδικούς – είναιµια σοβαρή ασθένεια.

Οπως εξηγεί στα «ΝΕΑ»ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου Ευστράτιος Παπάνης, όσοτα παιχνίδια γίνονται πιο διαδραστικά η εικονική πραγµατικότητα αντικαθιστά πολλές πλευρές της ζωής τουχρήστη. «Σε αυτό συµβάλλει η εξέλιξη και τελειοποίηση των τεχνικών χαρακτηριστικών (γραφικά, ταχύτητα Ιντερνετ), µε αποτέλεσµα ο χρήστης να αισθάνεται πως ζει σε αυτό τον ελκυστικό κόσµο. Μέσα στηνασφάλεια ενός δωµατίου, σε έναπεριβάλλον χωρίς το ρίσκο της επώδυνης και αγχώδους ζωής, σε έναν κόσµο στον οποίο οκαθένας µπορεί να επιλέξει το φύλο, την ηλικία, το µέρος όπου θα δράσει, τα στοιχεία του χαρακτήρα του».

Η περίπτωση του facebook είναι χαρακτηριστική. Περισσότεροι από τρία εκατοµµύρια χρήστες στη χώρα µας έχουν δηµιουργήσει προφίλ. Οι εφαρµογές του µάλιστα, όπως το Farmville, είναι δηµοφιλείς γιατί δηµιουργούν υποχρεώσεις στον χρήστη. «Ανθρωποι που δυσκολεύονται να αναλάβουν ευθύνες και υποχρεώσεις στην πραγµατική ζωή, βρίσκουν σε παιχνίδια τύπου Farmville την ευκαιρία να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις, να κάνουν συγκεκριµένα πράγµατα σε συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα. Ο εικονικός κόσµος είναι πολύ πιο εύκολοςγι’ αυτούς και τελικά τον προτιµούν, παραµερίζοντας τον πραγµατικό», λέει ο κ. Παπάνης.

Τα ΣΗΜΑ∆Ια. Η κατάθλιψη, η χαµηλή αυτοεκτίµηση, η αδιαφορία για το τι συµβαίνει γύρω του, αλλά και οι διαταραγµένες διαπροσωπικές σχέσεις σε συνδυασµόµε την πολύωρη παραµονή στο ∆ιαδίκτυο είναι ενδείξεις ότι ο χρήστης αγγίζει τα όρια του εθισµού.

Οι... χαµένοι στην εικονική πραγµατικότητα «ζουν µόνο γι’ αυτόν τον “άλλο” που έχουν φτιάξει στο παιχνίδι. Σε µελέτες που έχουµε κάνει, βρήκαµε πως όταν αυτοί οι χρήστες φτιάχνουν ένα avatar ή έναν χαρακτήρα στα διαδραστικά παιχνίδια, του προσδίδουν στοιχεία από έναν ιδεατό εαυτό – χαρακτηριστικά που θα ήθελαν να έχουν – αλλά και από έναν βίαιο εαυτό, οοποίος βγάζει απωθηµένα και άγρια ένστικτα. Προβάλλουν επάνω στον εικονικό χαρακτήρα τις επιθυµίες, τιςελλείψεις, τις προσδοκίες καιτις φαντασιώσεις τους», προσθέτει ο επίκουρος καθηγητής.

Για τους εξαρτηµένους η πραγµατική ζωή µοιάζει ανιαρή, αργή, πληκτική, ανούσια. Για κάποιους η εικονική πραγµατικότητα είναι το αντίδοτο στο άγχος. «Παίζοντας παιχνίδια και υποδυόµενοι άλλους χαρακτήρες παίρνουν άµεση ικανοποίηση, αναλαµβάνουν ευθύνες και παράλ ληλα βλέπουν πόσο καλά τα πήγαν µαζεύοντας πόντους», τονίζει οκ. Παπάνης. Τι συµβαίνει όµωςόταν οι εξαρτηµένοι χρήστεςµπαίνουν στον εικονικόκόσµο; «Μεταµορφώνονται. Βρίζουν και χάνουν απόλυτα την αίσθηση του πραγµατικού τους εαυτού, δείχνουν να µην καταλαβαίνουν τι γίνεται στην πραγµατικότητα».

το κριτηριο. Πάντως, σύµφωνα µε την επικεφαλής ελληνικού κόµβου Safer Internet δρ Βερόνικα Σαµαρά, το µόνο που χρειάζεται για την ασφαλή πλοήγηση στο ∆ιαδίκτυο είναι κριτική σκέψη. «∆εν µπορούµε να περιµένουµε µόνο από τους άλλους και την Πολιτεία να πράξει για να είµαστε ασφαλείς στο ∆ιαδίκτυο. Κλείνοντας την πόρτα του σπιτιού µας, κύριοι είµαστε εµείς. Χρειάζεται προσοχή, λοιπόν,όπως άλλωστε και στον φυσικό κόσµο», λέει.


Τα αγόρια είναι πιο επιρρεπή

«οτάν θά γυρνάτε από το σχολείο, να µην ανοίγετε τον υπολογιστή και πολύπερισσότερο να µην µπαίνετε στο Ιντερνετ και ναπαίζετε παιχνίδια», ήταν τα λόγια του Γιώργου Κορµά, γιατρούκαι επιστηµονικού συνεργάτη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστηµίου Αθηνών, ενηµερώνοντας µαθητές. Η απάντηση ήρθε απόέναν παιδί: «Μπορώ τουλάχιστον να µπω στο Farmville για5 λεπτά; ∆ιαφορετικά θα µου ξεραθούν τα λαχανικά». Ο εθισµόςαπό τα online διαδραστικά παιχνίδιαδεν «χτυπά» µόνο τους ενήλικεςχρήστες. Πιοεπιρρεπή είναι τα παιδιά και κυρίως οι έφηβοι, οιοποίοι «παγιδεύονται» ώρες ολόκληρεςσε έναν εικονικό κόσµο. Στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας, µάλιστα, παρακολουθούνται 95 παιδιά µε συµπτώµατα κατάχρησης του ∆ιαδικτύου.

η ερευνά. «Σύµφωνα µε την τελευταία έρευνα που κάναµε, το 1% των εφήβων είναι εξαρτηµένοι από το Ιντερνετ ενώ το 12,8%βρίσκονται ένα στάδιο πριν», σηµειώνει ο κ. Κορµάς. Προσθέτει µάλιστα πως στη Γραµµή Βοηθείας «ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΩ 80011 80015» του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς ∆ιαδικτύου – που τελεί υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – από τον Αύγουστο του 2009 έως το τέλος του 2010 δέχθηκαν 1.693 καταγγελίες, από τις οποίες περίπου οι 570 αφορούσαν συµπτώµαταεξάρτησηςεφήβων χρηστών.

Το φαινόµενο της εξάρτησης από το ∆ιαδίκτυο, όπως τονίζουν οι ειδικοί, είναι συχνότερο στα αγόρια, σε µονογονεϊκές ή δυσλειτουργικές οικογένειες, σε παιδιάµε καταθλιπτικό συναίσθηµα ή υπερκινητικότητα.

νεά ΤΆΣΗ. «Ωστόσο, βλέπουµε και το ποσοστό των κοριτσιών που παίζουν σε µέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το facebook, να µεγαλώνει. Τελευταία, πάντως, αρκετοί είναι οι έφηβοι, οι οποίοι... τζογάρουν στο συγκεκριµένο µέσοκοινωνικής δικτύωσης: το 15,1% παίζουν πόκερ κι από αυτούς το 6,5% καθηµερινά. Γεγονός ανησυχητικό, µιας και εθίζονται από µικρή ηλικία στον τζόγο».

Σύµφωνα µε τον κ. Κορµά, οι γονείς είναι εύκολο να διαπιστώσουν αν το παιδί ή ο έφηβος είναι εξαρτηµένο από το Ιντερνετ. «Υπάρχουν σηµάδια που απλάχρειάζονται προσοχή. Το εξαρτηµένοπαιδί χρησιµοποιεί το άγχος ή την ανία ως δικαιολογία για να σερφάρει στο Ιντερνετ. Ο χρόνος παραµονής του στα online παιχνίδια ολοένακαι µεγαλώνει ενώ οι αλλαγές στη συµπεριφορά του είναισυχνές και απότοµες. Παράλληλα, σύνηθες σύµπτωµα µπορεί να είναι ακόµη και η ξαφνική πτώση της σχολικής βαθµολογίας». «∆ιαδικτυακοί» κανόνες που θα ορίζουν τον χρόνο παραµονής των παιδιών στο Ιντερνετ, το περιεχόµενο στο οποίο έχουν πρόσβαση, ακόµα και τις µέρες που θα σερφάρουν, είναι σύµφωνα µε τη Βερόνικα Σαµαρά, επικεφαλής του Ελληνικού Κόµβου SaferInternet έναπρώτο βήµα για την ασφαλή πλοήγηση των παιδιών στο ∆ιαδίκτυο. Οπως εξηγεί µάλιστα, οι γονείς θαπρέπει να καταφύγουν σε µία τέτοια λύση από όταν τα παιδιά τους βρίσκονται σε µικρή ηλικία,προκειµένου να µηναντιµετωπίσουν προβλήµατα εθισµού ούτε και στο µέλλον.

«Η λύσηείναι ναυπάρξει µέτρο. ∆εν χρειάζεται το Ιντερνετ να γίνει κάτι απαγορευµένο για ταπαιδιά. Αρκεί οι γονείς να τους καταστήσουν σαφέςότι αποτελείχρήσιµο εργαλείο και όχι παιχνίδι. Να τα εκπαιδεύσουν σωστά, κυρίως σε ό,τι έχει σχέση µε τα προσωπικά τους δεδοµένα, τους ανθρώπους που γνωρίζουν διαδικτυακά και τις online απάτες» εξηγεί και προσθέτει: «Ποτέ δεν µπορούµε να είµαστε σίγουροι. Τα παιδιά πρέπει να καταλάβουν πως στο ∆ιαδίκτυο µπορούν να κάνουν µόνο ό,τι και στον δηµόσιο χώρο».

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι έφηβοι εθίζονται από νωρίς στον ηλεκτρονικό τζόγο µέσω των σελίδων κονωνικής δικτύωσης

ΘΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΟΥΣΈ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΑΡΜΑ ΤΟΥ

Του ξεράθηκαν τα ηλεκτρονικά λαχανικά που είχε φυτέψει στο Farmville και η εταιρεία αρνήθηκε να του επιστρέψει τους πόντους που του αφαίρεσε από το παιχνίδι. Τότε ο 22χρονος φοιτητής, που έπαιζε σε καθηµερινή βάση και για πολλές ώρες το δηµοφιλές διαδικτυακό παιχνίδι των ηλεκτρονικών αγροτών, απείλησε πως θα αυτοκτονούσε. Η διαχειρίστρια εταιρεία του παιχνιδιού επικοινώνησε αµέσως µε τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήµατος και ο νεαρός εντοπίστηκε από τη διεύθυνση ΙΡ του. Στη συνέχεια ανέλαβε να επικοινωνήσει µαζί του ψυχολόγος που συνεργάζεται µε την ΕΛ.ΑΣ. για θέµατα εθισµένων νέων και η απόπειρα απετράπη.


ΖΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ

«Δεν υπάρχει προσωπικότητα υψηλού κινδύνου αλλά χαρακτηριστικά», επισηµαίνει ο κλινικός ψυχολόγος της µονάδας απεξάρτησης «18 ανΩ» βασίλης Σταυρόπουλος. Η δυσκολία στη συσχέτιση και η αποµόνωση από την κοινωνική επαφή είναι το πρώτοχαρακτηριστικό, ενώ το δεύτερο σχετίζεται µε τολεγόµενο «βαρύ συναίσθηµα». «οι εξαρτηµένοι από τους µηδεν διαφέρουν. ολοι έχουν τον ίδιο στόχο, την ικανοποίηση. οι εθισµένοι, όµως, συναντούν αδιέξοδο σε άλλες διαδροµές και καταφεύγουν τελικά στις εξαρτήσεις», αναφέρει.

Σηµειώνει ότι µία από τις οµάδες εθισµένων είναι οι άνθρωποι που ηζωή τους έχει αποδιοργανωθεί. «Ξυπνούν στιςοκτώ το απόγευµα, σερφάρουν όλο το βράδυ καικοιµούνται το πρωί. Συνήθως καταφεύγουν σε παιχνίδια ρόλων, σάιτ κοινωνικής δικτύωσης, πορνογραφία ή τζόγο», λέει ο κ. Σταυρόπουλος και προσθέτει ότι η ευκολίασύναψης γνωριµιών στο∆ιαδίκτυο είναι ένας ακόµα παράγονταςπου συµβάλλει στον εθισµό.

«Πρόκειται για µετέωρες σχέσεις µεταξύ πραγµατικότητας και φαντασίας».οπως λέει, η ηλικία δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην εξάρτηση, όµως, τέτοιος παράγοντας είναιη εξοικείωση µε την τεχνολογία.


ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΈΙΣ

Τοποθετήστε τον υπολογιστή στο καθιστικό ή σε κεντρικό σηµείο/ δωµάτιο του σπιτιού ώστε να έχει πρόσβαση όλη η οικογένεια Εγκαταστήστε
προγράµµατα φίλτρων προστασίας στον υπολογιστή
Ορίστε κανόνες, όπως είναι ο χρόνος παραµονής στο Διαδίκτυο ή οι ηµέρες κατά τις οποίες θα σερφάρουν στο Διαδίκτυο τα παιδιά Ελέγξτε και συµµετέχετε στην επιλογή των παιχνιδιών στα οποία αφιερώνουν χρόνο τα παιδιά
Περάστε χρόνο µε τα παιδιά σε εναλλακτικές δραστηριότητες Ενθαρρύνετε τη συναναστροφή µε συνοµηλίκους τους
Θυµίστε στα παιδιά ότι το Ιντερνετ «είναι εργαλείο και όχι παιχνίδι» Μην ξεχνάτε ότι ο διαδικτυακός εκφοβισµός είναι συχνό φαινόµενο µεταξύ παιδιών και εφήβων που ασχολούνται µε τις νέες τεχνολογίες και δηµιουργούν στο θύµα αισθήµατα ενοχής και ανασφάλειας