Ακαδημία των Πολιτών και Κοινωνικό Κεφάλαιο
Ακαδημία των Πολιτών και Κοινωνικό Κεφάλαιο
Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Ελένη Κιτρίνου, Διδάσκουσα Τμήματος Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Κατερίνα Σικινιώτη, Κοινωνιολόγος
Με τα σημερινά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά δεδομένα, οι κοινωνίες και τα άτομα που την απαρτίζουν απαιτείται να διαθέτουν ένα υψηλό επίπεδο γνώσεων και ικανοτήτων για να μπορούν να ανταπεξέλθουν καλύτερα στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία της γνώσης.
Η ιδέα του 'Λαικού Πανεπιστημίου' έχει τις απαρχές της στις απόψεις του Λουθηρανού Grundtvig ( 1783-1872 ), του οποίου οι ιδέες ασκούν ακόμα και σήμερα σημαντική επιρροή στις εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόζονται στη Δανία, όπου τα ελεύθερα σχολεία και κολλέγια αποτελούν δημοφιλή στοιχεία της κληρονομιάς του.
Η παρακολούθησή του δεν απαιτεί εκπαιδευτικές προϋποθέσεις (κατάκτηση μίας συγκεκριμένης σχολικής βαθμίδας) δεδομένου ότι η γνώση παρουσιάζεται με τρόπο καταληπτό από όλους. Η διδασκαλία μπορεί να έχει τη μορφή της διάλεξης ή και των εκπαιδευτικών / εμψυχωτικών εργαστηρίων, σύμφωνα με τις αρχές της δυναμικής της ομάδας και της εκπαίδευσης ενηλίκων.
Στο λαϊκό πανεπιστήμιο μπορούν να συμμετέχουν άτομα ανεξαρτήτως εκπαιδευτικού επιπέδου, δεδομένου ότι στόχος δεν είναι η παροχή "επίσημης", τυπικά "εξαργυρώσιμης" κατάρτισης στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, το λαϊκό πανεπιστήμιο, ως χώρος διοχέτευσης και παραγωγής γνώσης, αποτελεί, εκ των πραγμάτων, σημείο πολιτιστικής παρέμβασης και πλαίσιο αναβάθμισης του ανθρωπίνου κεφαλαίου.
Το ανθρώπινο και κοινωνικό κεφάλαιο συνεπάγεται παντοειδή οφέλη για την τοπική ανάπτυξη, επειδή βελτιώνει την ποιότητα ζωής, καλλιεργεί την κοινωνική εμπιστοσύνη και προάγει τη συμμετοχικότητα. Το κοινωνικό κεφάλαιο δεν αποτελεί περιουσία της αγοράς, του κράτους ή μιας οργάνωσης, παρόλο που τα παραπάνω μπορεί να συντελέσουν στην δημιουργία του. Διαπερνά τις κοινωνικές μορφές συνύπαρξης και αφορά πολίτες, ίδιας ή διαφορετικής καταγωγής και κουλτούρας, οι οποίοι συνδέονται κοινωνικά και δημιουργούν δίκτυα και ενώσεις. Η επέλαση του ατομικισμού- προϊόν των καπιταλιστικών κοινωνιών – αντιμετωπίζεται με την επανασύσταση των κοινωνικών δεσμών και τη συγκρότηση συλλογικοτήτων με διάφορες / πολλαπλές μορφές (Κωνσταντακόπουλος 2005).
Κατά τον Putnam το κοινωνικό κεφάλαιο συνίσταται στα χαρακτηριστικά της κοινωνικής ζωής – δίκτυα, νόρμες και εμπιστοσύνη – τα οποία ενδυναμώνουν τους συμμετέχοντες, ώστε να δρουν από κοινού περισσότερο αποτελεσματικά για να επιδιώκουν κοινά αποδεκτούς σκοπούς. Το κοινωνικό κεφάλαιο, που ενισχύεται από την Ακαδημία των Πολιτών μπορεί να διακριθεί σε
- Κοινωνικό κεφάλαιο δεσμών : σχέσεις ανθρώπων που βρίσκονται σε παρόμοιες περιστάσεις, έχουν αποκλειστικό χαρακτήρα και είναι προσανατολισμένοι προς το εσωτερικό μιας κοινωνικής ομάδας. Δεσμοί μεταξύ μελών της οικογένειας, μελών ίδιας ομάδας, δεσμοί φίλων.
- Κοινωνικό κεφάλαιο γεφύρωσης: δεσμοί ανθρώπων που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση, υπό ανόμοιες συνθήκες, ανήκοντες σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Διάδραση μεταξύ διαφορετικών εθνοτικών ομάδων, ηλικιών, συνεργατών ή και κρατών, γεφύρωση των διαφορών ή διαπολιτισμική συνεργασία.
- Κοινωνικό κεφάλαιο διασύνδεσης: δεσμοί ετερογενών κοινωνικών ομάδων οι οποίες χαρακτηρίζονται από διαφορετικές και ανομοιογενείς μεταξύ τους κοινωνικές περιστάσεις ( Woolock 2001 ). Αυτοί οι δεσμοί επιτρέπουν την εμφάνιση συνεργιών οι οποίες έχουν νόημα όχι στο επίπεδο της περιορισμένης ομάδας αλλά της ευρύτερης κοινότητας ή χώρας.
Όσο μεγαλύτερο είναι το κοινωνικό κεφάλαιο μιας περιοχής, τόσο αυξάνονται οι συναισθηματικοί δεσμοί μεταξύ των μελών της κοινότητας, βελτιώνεται η πρόσβαση στην πληροφορία, αναβαθμίζεται η συνεργασία και η αλληλεγγύη, καταπολεμάται η περιθωριοποίηση και ενδυναμώνεται η έννοια του ενεργού πολίτη.
Η Ακαδημία των Πολιτών αποτελεί φορέα κοινωνικού κεφαλαίου επειδή:
- Είναι τόπος κοινωνικής συνάντησης άρα χώρος, ο οποίος προσφέρει τη δυνατότητα δικτύωσης
- Βελτιώνει τις δεξιότητες και επικαιροποιεί τις γνώσεις
- Η ενημέρωση μεταφέρεται και σε εκτός λαϊκού πανεπιστημίου άτομα
- Η γνώση που αποκομίζεται από τους συμμετέχοντες στοχεύει στην ενίσχυση υλικών όψεων της ποιότητας ζωής όπως: η υγεία (ενημέρωση / πρόληψη), η εργασία (εύρεση , επιμόρφωση, γνώση ως προς το θεσμικό εργασιακό πλαίσιο και τους υπάρχοντες ή τους δυνητικούς εργασιακούς τομείς, ποιοτική αναβάθμιση της κοινωνικής συναλλαγής στον εργασιακό χώρο), το οικονομικό κεφάλαιο (ενσωμάτωση αποκτημένων γνώσεων στην επιχειρηματικότητα )
- Συμβάλλει στην ενίσχυση άυλων όψεων της ποιότητας ζωής όπως: η κριτική ικανότητα, η αυτοεκτίμηση, η ποιοτική αναβάθμιση των σχέσεων και η παραγωγή συνειδητοποιημένων πολιτών. Η Ακαδημία των Πολιτών ως χώρος διακίνησης ιδεών μπορεί να προφυλάξει σε μεγάλο βαθμό την κοινότητα στην οποία απευθύνεται από την καθήλωση και εσωστρέφεια.
Η συμμετοχή στο λαϊκό πανεπιστήμιο αποτελεί μία θετικά αξιολογούμενη δραστηριότητα δεδομένου ότι η μόρφωση συνιστά μία διαχρονική κοινωνική αξία. Ιδιαίτερα για τα άτομα τα οποία δεν έχουν ολοκληρώσει εκπαιδευτικές βαθμίδες, η σταθερή παρακολούθηση των διαλέξεων μπορεί να συμβάλλει στην αναβάθμιση της αυτοαντίληψης τους, τόσο μέσα από την αυτοαξιολόγηση, όσο και μέσα από την αντανάκλαση αυτής της συμμετοχής στις αναπαραστάσεις των άλλων.
Ο σκοπός της Ακαδημίας των Πολιτών είναι η υποστήριξη του δικαιώματος όλων στη μόρφωση και στη δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση, παρέχοντας ώθηση και αρωγή για μια βασική ή επιπρόσθετη επαγγελματική κατάρτιση. Ταυτόχρονα στοχεύει στην προβολή της συλλογικότητας, της ισότητας και της αλληλεγγύης μεταξύ όλων των συμμετεχόντων στη διαδικασία της μάθησης, με σκοπό τη καταπολέμηση των μορφωτικών ανισοτήτων μεταξύ των ατόμων μιας περιοχής, που συχνά είναι αίτιο αλλά και απόρροια των κοινωνικοοικονομικών αντινομιών, αλλά και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε περιοχής. Έμφαση δίνεται στην προσφορά εναλλακτικών ευκαιριών απασχόλησης με πρόσθετη εκπαίδευση- κατάρτιση, κυρίως σε άτομα που κινδυνεύουν απ’ την ανεργία, λόγω των αλλαγών στην αγορά εργασίας.
Το Ακαδημία των Πολιτών στοχεύει στην διασφάλιση της συνειδητής και αποτελεσματικής συμμετοχής του ατόμου στη ζωή του κοινωνικού συνόλου και στην ανάπτυξη της ικανότητας να δημιουργεί νέα υλικά αγαθά και νέες πνευματικές αισθητικές αξίες.
Επιπρόσθετα επιδιώκει την ενημέρωση πάνω σε θέματα δομής και λειτουργίας της Πολιτείας της Δημόσιας Διοίκησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των επιχειρήσεων και ο συνεταιρισμών καθώς και η ενημέρωση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εργαζομένων. Συν τοις άλλοις συμβάλει στην επίλυση ατομικών, των οικογενειακών και των κοινωνικών προβλημάτων (π.χ. υγείας, οικογενειακών σχέσεων κ.α.).
Ο θεσμός της Ακαδημίας των Πολιτών συμβάλλει στην πολιτιστική - οικονομική ανάπτυξη της πόλης, στην οποία εγκαθίσταται, αλλά και στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού και του ημι-αναλφαβητισμού. Επίσης, μια από τις σημαντικότερες συνέπειες του θεσμού είναι η ανάδειξη και η καλλιέργεια της πολιτισμικής ταυτότητας και κληρονομιάς μιας περιοχής.
Τρόπος λειτουργίας της Ακαδημίας των Πολιτών
Η Ακαδημία των Πολιτών λειτουργεί με τη μορφή μαθημάτων – σεμιναρίων. Προσκαλούνται να διδάξουν διακεκριμένοι καθηγητές και ειδικοί επιστήμονες της χώρας μας, που αναπτύσσουν έγκυρα αλλά εκλαϊκευμένα, επίκαιρα θέματα των ειδικοτήτων τους, αποβλέποντας στην ανάπτυξη του κριτικού διαλόγου και της διαλεκτικής σχέσης. Στα «σεμινάρια» αυτά συνδυάζεται η θεωρητική πρακτική με την βιωματική γνώση και ενισχύεται η αυτοπεποίθηση, η αυτενέργεια και η ενεργός διάδράση των συμμετεχόντων στην επιμορφωτική διαδικασία.
Χρησιμοποιούνται σύγχρονα εποπτικά και τεχνολογικά μέσα όπως π.χ. διαλέξεις σε PowerPoint, προβολή εικόνων- video, μικρών ντοκιμαντέρ κ.α. που κάνουν τα μαθήματα πιο ευχάριστα. Μια μέθοδος διδασκαλίας που χρησιμοποιείται στο Λαϊκό πανεπιστήμιο είναι αυτή που βασίζεται στην ελεύθερη εφαρμογή μεθόδων διδασκαλίας οι οποίες ανταποκρίνονται στις ανάγκες και ιδιαιτερότητες κάθε αντικειμένου, αλλά και στα ενδιαφέροντα, τις ικανότητες και εμπειρίες των επιμορφωμένων.
SWOT ANALYSIS για την αναγκαιότητα ίδρυσης της Ακαδημίας των Πολιτών
ΔΥΝΑΜΕΙΣ
| ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ
|
ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ
| ΑΠΕΙΛΕΣ
|
Σχόλια