ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Δεξιότητες Διεκδικητικότητας.
Δρ Ευστράτιος Παπάνης, Ακαδημία των Πολιτών

Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται άβολα, όταν καλούνται να εκφράσουν τα πραγματικά  συναισθήματα, να διατυπώσουν την άποψή τους, να διεκδικήσουν, να συναγωνιστούν. Ακόμα κι όταν παραβιάζονται τα δικαιώματά τους, προτιμούν να μένουν σιωπηλοί, αμέτοχοι, αδρανείς. Προφυλάσσουν το εγώ τους με έναν ιδιότυπο τρόπο, που αποτρέπει μεν τη σύγκρουση, αλλά εσωτερικεύει ενέργεια,  η οποία κάποτε θα εκραγεί ως νεύρωση, άγχος, κατάθλιψη.
Αλήθεια, γιατί οι άνθρωποι γίνονται τόσο επικριτικοί, γιατί απαιτούν αιτιολόγηση της συμπεριφοράς μου, για ποιο λόγο μού φορτώνουν τα λάθη άλλων, γιατί δεν μπορώ να αλλάζω τη γνώμη μου, χωρίς να κατηγορηθώ ως αφερέγγυος, γιατί να λογοδοτώ και πολύ περισσότερο να υπομένω το γεγονός πως οι άλλοι μαντεύουν τη σκέψη μου και υποθέτουν τα κίνητρά μου.
Γιατί να ανέχομαι συμπεριφορές, που ο ίδιος δεν θα τις έκανα ποτέ
Έχει νόημα να εκφράζω τη διαφωνία μου, να εμπλέκομαι σε αντιπαράθεση κάθε φορά που αισθάνομαι ότι με αδικούν, αξίζει να χαλάσω τη μέρα μου, επειδή το φαγητό στο εστιατόριο δεν ήταν καλό, επειδή ο ταξιτζής μου έκανε περιττές βόλτες ή δεν μου έδωσε σωστά τα ρέστα.
Μήπως τα ερωτήματα αυτά πρέπει να επαναδιατυπωθούν:
Γιατί η γνώμη των άλλων έχει τόσο μεγάλη σημασία για μένα
Γιατί οι σημαντικοί άλλοι μπερδεύουν την αγάπη μου με τη θυματοποίηση
Γιατί η συμπεριφορά μου πρέπει να είναι τέλεια, κοινωνικά αποδεκτή, αψεγάδιαστη
Γιατί η νευρικότητα στην επικοινωνία είναι σημάδι ανασφάλειας, που όλοι το εκλαμβάνουν ως αδυναμία
Πώς η ατολμία μου να εκφραστώ οδηγεί σε παρερμηνείες και άτοπα συμπεράσματα για μένα και τις προθέσεις μου.
Γιατί οι λογικοφανείς ερμηνείες να είναι πιο σημαντικές από ένα απλό, αναιτιολόγητο συναίσθημα.
Γιατί θεωρώ πως οι περισσότεροι δεν συγχωρούν τα λάθη και απογοητεύονται ή θυμώνουν κάθε φορά που διαπράττω κάποιο.
Μήπως η αυτοεκτίμησή μου απορρέει από το γεγονός πως είμαι άνθρωπος και κανείς δεν πρέπει να την θέτει εν αμφιβόλω.
Υπάρχουν τεχνικές για να υπερβώ την κριτική, την απαξίωση, τον έλεγχο
Μίλα για την ανασφάλειά σου. Παραδέξου πως είναι δύσκολο να εκφραστείς και θα διαπιστώσεις πως και οι φαινομενικά ισχυροί έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις. Θα σε συμμεριστούν, αν τους ανοιχτείς. Διαχειρίσου τη νευρικότητα, εξήγησε τα συνοδευτικά συναισθήματα και προχώρα στο θέμα που σε απασχολεί.
Μην ψάχνεις για λογικές δικαιολογίες, ειδικά αν είναι ψεύτικες. Οι άνθρωποι το διαισθάνονται και εκνευρίζονται.
Μάθε να δέχεσαι και να κάνεις φιλοφρονήσεις. Η ταπεινοφροσύνη είναι αρετή, όταν πηγάζει εκ των έσω κι όχι όταν καλύπτει τη δειλία. Η περιγραφή των ρεαλιστικών σου επιτευγμάτων αναδεικνύει την προσωπικότητα και προκαλεί θαυμασμό. Ο εαυτός είναι η πιο σημαντική υπηρεσία, που προσφέρουμε στην κοινωνία και πρέπει να είναι δεόντως κεκοσμημένος.
Η προηγούμενη συμπεριφορά δεν εγγυάται ότι θα φερόμαστε πάντα με τον ίδιο τρόπο. Δεν έχουμε υπογράψει κανένα συμβόλαιο σταθερότητας. Αυτό αποτελεί προσδοκία και αίτημα των υπολοίπων, αλλά δεν είναι δεσμευτικό. Οι εσφαλμένες προβολές είναι δικό τους πρόβλημα. Ο καθένας μπορεί να αλλάζει απόψεις, όταν μεταβάλλονται οι συνθήκες και οι όροι μιας σχέσης ή μιας κατάστασης.
Δεν μπορούμε διαρκώς να είμαστε υπεύθυνοι για την ικανοποίηση των αναγκών των άλλων. Παρέχουμε τη φροντίδα και τη μέριμνα χάριν δωρεάς και από αγάπη, αλλά σε τελική ανάλυση οι άνθρωποι σέβονται περισσότερο αυτόν που θέτει ευκρινή όρια και είναι δίκαιος, παρά εκείνον που υποχωρεί ή που αισθάνεται ενοχές.
Η αποφυγή δίνει το δικαίωμα της επιλογής στους άλλους και τους παραπλανεί, επειδή εκλαμβάνουν τη σιωπή ως συμφωνία. Κοινοποίησε τις απόψεις σου με τρόπο που δεν είναι απειλητικός. Κάνε μια σύνοψη της κατάστασης, παρουσιάζοντας όλες τις απόψεις, πες πως αισθάνεσαι γι ´ αυτήν, διατύπωσε τα λογικά επιχειρήματα, πρόβαλε τα θέλω σου, που δεν παραβιάζουν την ελευθερία των άλλων και ανακοίνωσε την απόφασή σου.
Δες μέχρι πού μπορείς να υποχωρήσεις, χωρίς να αισθάνεσαι άσχημα.
Κοίτα τον άλλο στα μάτια, όταν διεκδικείς, γείρε ελαφρά το σώμα σου προς εκείνον, πάρε μια χαλαρωμένη στάση και με σταθερή φωνή ζήτα αυτό που επιθυμείς. Πρόκειται για επικοινωνία και όχι για πόλεμο.
Κάνε έναν κατάλογο με καταστάσεις, που σε φέρνουν σε αμηχανία, και πρόβαρε τις επιθυμητές συμπεριφορές. Σκέψου: ποιους νέους τρόπους, εκφράσεις πρέπει να μεταχειριστώ, για να διεκδικήσω, πώς να διαχειριστώ το φόβο μου για απόρριψη και περιθωριοποίηση, πώς νιώθω, όταν υποχωρώ, ποιος ο ρόλος της ενοχής και της χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Να θυμάσαι πως άλλο η διεκδικητικότητα και άλλο η επιθετικότητα. Οι φωνές, ο δυνατός τόνος της φωνής, οι απειλές και οι εκβιασμοί δεν έχουν θέση στο νέο εαυτό.