Αγάπη, πόνος, ύπαρξη

Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Υπάρχουν δύο ειδών άνθρωποι, που με θαυμαστό τρόπο μπορούν να αγνοούν τις κοινωνικές ιδιότητες των άλλων, που απεκδύουν το άτομο από τις συνεξαρτήσεις και τις σχέσεις του, εκείνοι, που με διαφορετικά κίνητρα και επιδιώξεις, κατορθώνουν να δουν την ύπαρξη απομονωμένη και καθαρή.

Είναι αυτοί που αγαπούν απόλυτα και οι φονιάδες.

Στην πρώτη περίπτωση η αγάπη προσφέρεται δίχως καμιά ιδιοτέλεια, χωρίς ουδεμία ταύτιση με τον αγαπώμενο ή τις καταστάσεις, που τον διαμόρφωσαν, είναι η αγάπη η πανανθρώπινη, η υπερβατική, που συγκεκριμενοποιείται και δε μοιάζει με κανένα συναίσθημα, επειδή απλά δεν είναι συναίσθημα. Είναι το χάρισμα να αγαπάς για χάρη της αγάπης και μέσα από την καθαρότητά της να μπορείς να θεάσαι τον διπλανό ανεξάρτητα από την ιστορικότητα και τη βιογραφία του. Το μόνο που υφίσταται είναι το πρόσωπο, που αντλεί την αξία του, επειδή γεννήθηκε άνθρωπος, άσχετα από τον τρόπο, που πορεύεται.

Στη δεύτερη περίπτωση, το μένος, το κέρδος, η οργή, ο φανατισμός, το συμφέρον, η ανοησία, η εκδίκηση, το πάθος,που οπλίζουν το χέρι κάποιου συμβολικά ή πραγματικά, ταυτόχρονα επισκιάζουν τους κοινωνικούς ρόλους του θύματος και καθοδηγούν κάθε φονιά να εστιάσει στην ύπαρξη απογυμνωμένη ή απαλλαγμένη από δεσμούς και ιδιότητες, που τον δένουν με τη ζωή. Αυτό που προέχει είναι μόνο το στίγμα: Ο άλλος ειναι ο εχθρός, το αντικείμενο του πάθους, η οδός προς το χρήμα, ο ξένος και τίποτα περισσότερο. Στον πόλεμο, στις γενοκτονίες, στην τρομοκρατία, στις θρησκευτικές μισαλλοδοξίες το θύμα δεν είναι άνθρωπος, παρά ο άπιστος, ο ιμπεριαλιστής, ο διαφορετικός.

Η ικανότητα να κοιτάς πίσω από τις κοινωνικές ιδιότητες χρειάζεται δύο καθοριστικές δυνάμεις, για να πυροδοτηθεί: Το παράφορο πάθος και την υπέρβαση από τον ίδιο μας τον εαυτό. Το είδος της κατεύθυνσης αυτής της ορμής εξαρτάται από την παιδεία, την ανάγκη ή την χάρη.