Τι είναι για μένα η Παιδεία

Τι είναι για μένα η Παιδεία

Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

Ένδυμα που τιθασεύει την αγριότητα των ανθρώπων είναι η Παιδεία, κι ανάλογα με το χαρακτήρα τους, άλλοτε γίνεται περιβολή φωτεινή και προστασία απροσμάχητη, άλλοτε κουρέλι βρώμικο και μολυσμένο, μα τις περισσότερες φορές ένα αδύναμο, διάτρητο πανωφόρι στη μανία των ανέμων.

Κάποιοι το φορούν και καμαρώνουν, που είναι η μόνη αδιαμφισβήτητη περιουσία και το βιός τους. Άλλοι το περιφέρουν σαν περίτεχνο τέχνημα, δανεικό, ξένο, ανοίκειο και επαίρονται και το μαγαρίζουν και το μολεύουν.

Κι άλλοι, μη καταλαβαίνοντας την αξία του, το εξαργυρώνουν για λίγους οβολούς στης συνήθειας και στης καθημερινότητας την αδηφάγο αφομοίωση.

Παιδεία είναι το γονίδιο, που δε μεταδίδεται με την κληρονομικότητα, παρά διαπερνά τις γενιές σαν παρακαταθήκη και διαθήκη αέναα διαπραγματεύσιμη. Και τέτοια δύναμη έχει, τόσο κυρίαρχο με τους αιώνες γίνεται, που λάμπει, καθώς προϊδεάζει το μέλλον με τα ζηλευτά χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες, τις προορισμένες να νικήσουν το χρόνο.

Παιδεία είναι η ιδιοτροπία, που οδηγεί τους χρησμούς σε καταισχύνη και αθέτηση, είναι η αντίσταση στο πεπρωμένο, ο πονηρός ιερέας, που τρυπώνει στα μαντεία, γητεύοντας τις Πυθίες και παραχαράσσει τις βεβαιότητες του Απόλλωνα.  Είναι η συζήτηση με το Θεό και τη Φύση, που καμιά φορά σαν τσακωμός μοιάζει ή συγκατάβαση ή συνδιαλλαγή ή πόλεμος.

Μέσα σε ιστορίες κρύβεται, σε εμπειρίες καιροφυλακτεί και σε αναμνήσεις λουφάζει. Με τη φαντασία θεριεύει, με την αμφιβολία ανασταίνεται και την υπόθεση αναγεννάται.

Μια αφήγηση είναι η Παιδεία, ο κοινός καημός για την περιπέτεια των ανθρώπων, ο μορφασμός του Προμηθέα, το ξύλο της Γνώσης που φύτρωσε ανάμεσα στην κόλαση και τον παράδεισο, η μελωδία του αιώνιου μέσα στις κακοφωνίες του πρόσκαιρου.

Ένα παραμύθι και παρηγοριά είναι η Παιδεία, που όποιος το διηγείται το ξαναζεί, που όποιος το προφέρει χτίζει γέφυρα στην άβυσσο, που όποιος το τραγουδά μάταια ψάχνει το ευτυχισμένο τέλος, που όποιος το ψιθυρίζει δίνει κατάρες και ευχές, για να στυλώσει την ύπαρξη.

Μα Παιδεία πια για μένα, είναι το δώρο του θανάτου στην ανθρωπότητα. Γιατί μέσα στο στενό εναγκαλισμό του, τόσο την αγάπησε, που της φανέρωσε το αντίδοτο, για να νικηθεί.

Τιμή και ευγνωμοσύνη, λοιπόν, σε όσους είναι Δάσκαλοι, γιατί σε εκείνους ανατέθηκε με κάθε κόστος να διαφυλάξουν το μόνο βαρύτιμο μυστικό.