Ατυχήματα στο σχολείο και Αγωγή Υγείας
Κατερίνα Μπαλάσα και Φλώρα Τσαπάλα, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Η αγωγή υγείας αποτελεί μια παράλληλη εκπαιδευτική δραστηριότητα, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το σχολείο, το μαθητή, τον εκπαιδευτικό, τους γονείς και την κοινωνία. Αποτελεί μία διαδικασία που στηρίζεται σε επιστημονικές αρχές και δίνει τη δυνατότητα μάθησης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν και επηρεάζουν την υγεία. Η εφαρμογή προγραμμάτων αγωγής της υγείας στο σχολείο, συμβάλλει στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης και της σχολικής ζωής, ενισχύοντας την ομαλή κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των παιδιών, ενώ συγχρόνως περιορίζει την εμφάνιση ψυχικών και σωματικών διαταραχών. Σκοπός αυτών των προγραμμάτων είναι και η κοινωνική ευεξία και η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας . Η αγωγή υγείας απευθύνεται στα παιδιά όλων των κοινωνικών τάξεων, ανεξάρτητα από το κοινωνικο-οικονομικό και πνευματικό επίπεδο των γονέων τους και επιδιώκει να αναπτύξει θετικές συνήθειες για την υγεία τους. Προάγει την προσωπική, οικογενειακή και κοινοτική ευθύνη για την υγεία και εφοδιάζει τους μαθητές με γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με την πρόληψη. Δρα υποστηρικτικά σε μαθητές που αντιμετωπίζουν οικογενειακά, κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα, τόσο στο χώρο του σχολείου όσο και έξω από αυτό. Δίνει έμφαση στη στήριξη της σχολικής κοινότητας, ώστε να χειρίζεται αποτελεσματικά δυσλειτουργικές καταστάσεις, καθώς και στην κινητοποίηση των εκπαιδευτικών προς αποφυγή αυτών.
Τα σχολικά ατυχήματα αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο στα σχολεία και τη δεύτερη αιτία παιδικής νοσηρότητας. Μέσα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης Παιδικών Ατυχημάτων σε 12 σχολεία της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καταγράφηκαν 123 σχολικά ατυχήματα, τα οποία σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα με ποσοστό 66,67% προέρχονται από πτώση (Ελληνικό Στατιστικό Ιινστιτούτο, 2004)
Πίνακας 1: Ατυχήματα κατά Αιτία
Αιτία Περιστατικά Ποσοστό
Άλλο 2 1,63%
Δηλητηρίαση 1 0,81%
Διάφορα 1 0,81%
Διάφορα ατυχήματα 3 2,44%
Κόψιμο –Τρύπημα 14 11,38%
Κτύπημα 14 11,38%
Πτώση 82 66,67%
Τροχαίο 3 2,44%
Φυσικοί Παράγοντες 3 2,44%
Σύνολο 123 100,00%
Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο, 2004, σ.87
Το προαύλιο του σχολείου θεωρείται ο πιο επικίνδυνος χώρος τραυματισμών σε συνδυασμό με τα ατυχήματα που συμβαίνουν στις αίθουσες και στις σκάλες. Τα σοβαρότερα ατυχήματα λαμβάνουν χώρα κατά την διάρκεια του διαλείμματος και την άσκηση σε εργαστηριακούς χώρους ή σε χώρους άσκησης. Μεγάλος παράγοντας κινδύνου είναι ο δρόμος προς το σχολείο. Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζεται η συχνότητα των ατυχημάτων κατά τον τόπο και κατά τον χρόνο στον οποίο συνέβησαν.
Πίνακας 2: Ατυχήματα κατά Τόπο
Τόπος Περιστατικά Ποσοστό
Άλλος χώρος σχολείου 8 6,50%
Διάδρομος εξωτερικός 2 1,63%
Διάδρομος εσωτερικός 5 4,07%
Δρόμος γύρω από το σχολείο 2 1,63%
Εκτός σχολείου και γύρω από το σχολείο 8 6,50%
Πεζοδρόμιο - Πεζόδρομος γύρω από το σχολείο 1 0,81%
Περίβολος 56 45,52%
Σκάλα εξωτερική 5 4,07%
Σκάλα εσωτερική 6 4,88%
Τάξη 30 24,39%
Σύνολο 12303 100,00%
Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο, 2004, σ.87
Πίνακας 3: Ατυχήματα κατά Χρόνο
Χρόνος Περιστατικά Ποσοστό
Άγνωστο 1 0,81%
Άλλος χρόνος 4 3,25%
Αποχώρηση από το σχολείο 5 4,07%
Διάλειμμα 74 60,17%
Εργαστηριακό μάθημα 4 3,25%
Θεωρητικό μάθημα 10 8,13%
Μάθημα γυμναστικής 13 10,57%
Μετά από τελευταία ώρα στο σχολείο 2 1,63%
Πριν από 1η ώρα στο σχολείο 1 0,81%
Προσέλευση στο σχολείο 7 5,69%
Σε εκδρομή ή περίπατο 2 1,63%
Σύνολο 1223 100,00%
Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο, 2004, σ.88
Σε αυτό το σημείο αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος των γονέων και των δασκάλων στην πρόληψη των ατυχημάτων. Οι μαθητές καλούνται να ενημερωθούν για τους κινδύνους που διατρέχουν, ώστε να είναι σε θέση να προστατεύουν τον εαυτό τους. Οι λόγοι που οδηγούν συνήθως στα παιδικά ατυχήματα είναι η υπερκινητικότητα, η παρορμητικότητα και η επιθετικότητα των παιδιών (Bijur 1986. Sibert and Newcombe 1977). Πέρα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, οικογενειακοί παράγοντες, όπως το μέγεθος της οικογένειας, το εισόδημα των γονέων, η ηλικία τους και το κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τα ποσοστά των σχολικών ατυχημάτων (Davison, 1978), σε συνδυασμό με τη χαμηλή κοινωνική τάξη και το αποστερημένο πολιτιστικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο της πρόληψης των σχολικών ατυχημάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρξει ενημέρωση των παιδιών για τους κινδύνους που διατρέχουν και ένταξη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχετικών μαθημάτων Επιπλέον, είναι αναγκαία η παρουσία μηχανισμών διαχείρισης των ατυχημάτων και η πρόσληψη εκπαιδευτικών με ειδικότητα νοσηλευτή, καθώς και η καταγραφή των ατυχημάτων, ώστε να υπάρχει πιο συστηματική παρέμβαση.
Η αγωγή υγείας αποτελεί μια παράλληλη εκπαιδευτική δραστηριότητα, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το σχολείο, το μαθητή, τον εκπαιδευτικό, τους γονείς και την κοινωνία. Αποτελεί μία διαδικασία που στηρίζεται σε επιστημονικές αρχές και δίνει τη δυνατότητα μάθησης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν και επηρεάζουν την υγεία. Η εφαρμογή προγραμμάτων αγωγής της υγείας στο σχολείο, συμβάλλει στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης και της σχολικής ζωής, ενισχύοντας την ομαλή κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των παιδιών, ενώ συγχρόνως περιορίζει την εμφάνιση ψυχικών και σωματικών διαταραχών. Σκοπός αυτών των προγραμμάτων είναι και η κοινωνική ευεξία και η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας . Η αγωγή υγείας απευθύνεται στα παιδιά όλων των κοινωνικών τάξεων, ανεξάρτητα από το κοινωνικο-οικονομικό και πνευματικό επίπεδο των γονέων τους και επιδιώκει να αναπτύξει θετικές συνήθειες για την υγεία τους. Προάγει την προσωπική, οικογενειακή και κοινοτική ευθύνη για την υγεία και εφοδιάζει τους μαθητές με γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με την πρόληψη. Δρα υποστηρικτικά σε μαθητές που αντιμετωπίζουν οικογενειακά, κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα, τόσο στο χώρο του σχολείου όσο και έξω από αυτό. Δίνει έμφαση στη στήριξη της σχολικής κοινότητας, ώστε να χειρίζεται αποτελεσματικά δυσλειτουργικές καταστάσεις, καθώς και στην κινητοποίηση των εκπαιδευτικών προς αποφυγή αυτών.
Τα σχολικά ατυχήματα αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο στα σχολεία και τη δεύτερη αιτία παιδικής νοσηρότητας. Μέσα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης Παιδικών Ατυχημάτων σε 12 σχολεία της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καταγράφηκαν 123 σχολικά ατυχήματα, τα οποία σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα με ποσοστό 66,67% προέρχονται από πτώση (Ελληνικό Στατιστικό Ιινστιτούτο, 2004)
Πίνακας 1: Ατυχήματα κατά Αιτία
Αιτία Περιστατικά Ποσοστό
Άλλο 2 1,63%
Δηλητηρίαση 1 0,81%
Διάφορα 1 0,81%
Διάφορα ατυχήματα 3 2,44%
Κόψιμο –Τρύπημα 14 11,38%
Κτύπημα 14 11,38%
Πτώση 82 66,67%
Τροχαίο 3 2,44%
Φυσικοί Παράγοντες 3 2,44%
Σύνολο 123 100,00%
Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο, 2004, σ.87
Το προαύλιο του σχολείου θεωρείται ο πιο επικίνδυνος χώρος τραυματισμών σε συνδυασμό με τα ατυχήματα που συμβαίνουν στις αίθουσες και στις σκάλες. Τα σοβαρότερα ατυχήματα λαμβάνουν χώρα κατά την διάρκεια του διαλείμματος και την άσκηση σε εργαστηριακούς χώρους ή σε χώρους άσκησης. Μεγάλος παράγοντας κινδύνου είναι ο δρόμος προς το σχολείο. Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζεται η συχνότητα των ατυχημάτων κατά τον τόπο και κατά τον χρόνο στον οποίο συνέβησαν.
Πίνακας 2: Ατυχήματα κατά Τόπο
Τόπος Περιστατικά Ποσοστό
Άλλος χώρος σχολείου 8 6,50%
Διάδρομος εξωτερικός 2 1,63%
Διάδρομος εσωτερικός 5 4,07%
Δρόμος γύρω από το σχολείο 2 1,63%
Εκτός σχολείου και γύρω από το σχολείο 8 6,50%
Πεζοδρόμιο - Πεζόδρομος γύρω από το σχολείο 1 0,81%
Περίβολος 56 45,52%
Σκάλα εξωτερική 5 4,07%
Σκάλα εσωτερική 6 4,88%
Τάξη 30 24,39%
Σύνολο 12303 100,00%
Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο, 2004, σ.87
Πίνακας 3: Ατυχήματα κατά Χρόνο
Χρόνος Περιστατικά Ποσοστό
Άγνωστο 1 0,81%
Άλλος χρόνος 4 3,25%
Αποχώρηση από το σχολείο 5 4,07%
Διάλειμμα 74 60,17%
Εργαστηριακό μάθημα 4 3,25%
Θεωρητικό μάθημα 10 8,13%
Μάθημα γυμναστικής 13 10,57%
Μετά από τελευταία ώρα στο σχολείο 2 1,63%
Πριν από 1η ώρα στο σχολείο 1 0,81%
Προσέλευση στο σχολείο 7 5,69%
Σε εκδρομή ή περίπατο 2 1,63%
Σύνολο 1223 100,00%
Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο, 2004, σ.88
Σε αυτό το σημείο αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος των γονέων και των δασκάλων στην πρόληψη των ατυχημάτων. Οι μαθητές καλούνται να ενημερωθούν για τους κινδύνους που διατρέχουν, ώστε να είναι σε θέση να προστατεύουν τον εαυτό τους. Οι λόγοι που οδηγούν συνήθως στα παιδικά ατυχήματα είναι η υπερκινητικότητα, η παρορμητικότητα και η επιθετικότητα των παιδιών (Bijur 1986. Sibert and Newcombe 1977). Πέρα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, οικογενειακοί παράγοντες, όπως το μέγεθος της οικογένειας, το εισόδημα των γονέων, η ηλικία τους και το κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τα ποσοστά των σχολικών ατυχημάτων (Davison, 1978), σε συνδυασμό με τη χαμηλή κοινωνική τάξη και το αποστερημένο πολιτιστικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο της πρόληψης των σχολικών ατυχημάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρξει ενημέρωση των παιδιών για τους κινδύνους που διατρέχουν και ένταξη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχετικών μαθημάτων Επιπλέον, είναι αναγκαία η παρουσία μηχανισμών διαχείρισης των ατυχημάτων και η πρόσληψη εκπαιδευτικών με ειδικότητα νοσηλευτή, καθώς και η καταγραφή των ατυχημάτων, ώστε να υπάρχει πιο συστηματική παρέμβαση.
Σχόλια