ΜΑΣΤΡΟΠΕΙΑ : ΕΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ – ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΤΟ Ν. ΛΕΣΒΟΥ.

ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ:

ΠΕΤΡΟΥ Κωνσταντίνος

ΣΚΟΡΔΑΣ Ευστράτιος – Θεμιστοκλής

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΠΑΠΑΝΗΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εμπορία ανθρώπων με σκοπό την σεξουαλική εκμετάλλευσή τους αποτελεί τα τελευταία χρόνια μια θλιβερή πραγματικότητα, μια μάστιγα για ολόκληρη την ανθρωπότητα, ένα φαινόμενο που έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Η μαστροπεία ως φαινόμενο δεν είναι κάτι το πρωτοεμφανιζόμενο. Προϋπήρχε, όχι όμως με τη σημερινή μορφή, με τον σημερινό διεθνικό χαρακτήρα αλλά ως τοπικό φαινόμενο, χωρίς ιδιαίτερη έκταση. Από τις αρχές του 1990 όμως με την εμφάνιση και ανάπτυξη του οργανωμένου εγκλήματος το οποίο οδήγησε σε μια διεθνοποίηση και παγκοσμιοποίηση της εγκληματικής δράσης η σωματεμπορία και η μαστροπεία ξέφυγαν από το τοπικό επίπεδο και ενδύθηκαν έναν χαρακτήρα διεθνικό, εντάχθηκαν και αυτές στις δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος. Οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, που επακολούθησαν μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τον διαμελισμό της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και οι πολεμικές συγκρούσεις, αρχικά στο Κόσοβο και αργότερα σε ολόκληρη την πρώην Γιουγκοσλαβία, σε συνδυασμό με την οικονομική εξαθλίωση των χωρών του τρίτου κόσμου συνέβαλαν τα μέγιστα στην έκρηξη της μαστροπείας και πρόσφεραν άφθονο και φθηνό ‘’εμπόρευμα’’ στα οργανωμένα κυκλώματα.

Στη χώρα μας, όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, η παράνομη διακίνηση ανθρώπων είναι στενά συνδεδεμένη με τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Τα δεκάδες χιλιάδες διακινούμενα άτομα, ιδίως γυναίκες, μεταξύ των οποίων και πολλές ανήλικες, ζουν σε συνθήκες σύγχρονης δουλείας. Την τελευταία δεκαετία η χώρα μας έχει γνωρίσει την έξαρση του φαινομένου αυτού. Η Ελλάδα είναι χώρα προορισμού και transit των διακινουμένων προσώπων, που προέρχονται κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Τα κυκλώματα οργανωμένου εγκλήματος θησαυρίζουν από τα έσοδα της παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων. Επιπλέον, ένας εντυπωσιακά υψηλός αριθμός αντρών αναζητούν τις σεξουαλικές υπηρεσίες γυναικών που εκδίδονται αναγκαστικά, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους πόσο υποφέρουν αυτές οι γυναίκες και ότι έτσι συντηρούν τον κύκλο της βάρβαρης εκμετάλλευσής τους.

1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Όπως αναφέρεται αρκετά συχνά η πορνεία αποτελεί το αρχαιότερο των επαγγελμάτων εμφανιζόμενη σχεδόν ταυτόχρονα με την εμφάνιση και την ανάπτυξη των πρώτων ανθρώπινων συσσωματώσεων, των πρώτων - πρωτόγονων έστω – κοινωνιών .

Η πορνεία όμως ως επάγγελμα δεν ήταν πάντα συνδεδεμένη και εξαρτημένη από την μαστροπεία. Μια γυναίκα μπορεί κάλλιστα να διαθέσει τις σεξουαλικές της υπηρεσίες επί πληρωμή χωρίς την μεσολάβηση τρίτου ή τρίτων προσώπων οι οποίοι είτε θα την στρατολογούν και θα την προωθούν στην πορνεία (μαστροποί).

Η πρώτη αναφορά στην ιστορία σε πρόσωπα τα οποία θα μπορούσαν να θεωρηθούν κατά κάποιο τρόπο ως πρόδρομοι των σημερινών μαστροπών γίνεται στην Αρχαία Ελλάδα όπου αναφέρονται οι προξενήτρες, γυναίκες μεγάλης ηλικίας οι οποίες εκθειάζουν τα προσόντα και τις προσφερόμενες υπηρεσίες των εταίρων προκειμένου να πείσουν τους άνδρες να δεχτούν τις υπηρεσίες τους¹. Στην σύγχρονη Ελλάδα και μέχρι το 1980 δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την σωματεμπορία και την μαστροπεία τα οποία θα μας επιτρέψουν να συνάγουμε ακριβή συμπεράσματα για την έκταση των φαινομένων αυτών. Πάντως ως φαινόμενα υπάρχουν και απασχολούν την Ελληνική κοινωνία και πολιτεία ήδη από την δεκαετία του 1920.

Κατά τα επόμενα χρόνια η Τρούμπα - συνοικία στην περιοχή του Πειραιά- θα αποτελέσει την περιοχή δράσης των ντόπιων μαστροπών. Η περιοχή αυτή θα αναπτυχθεί ως πορνική αγορά μετά το 1922, εποχή κατά την οποία η Μικρασιατική Καταστροφή οδήγησε σε μαζική είσοδο προσφύγων στην Ελλάδα, μεταξύ αυτών και χιλιάδων γυναικών χωρίς καμία διέξοδο, οι οποίες αποτέλεσαν το απαραίτητο «γυναικορυχείο» πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η ανάπτυξη της Τρούμπας.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 τα κυκλώματα των ντόπιων μαστροπών αρχίζουν να στρέφονται προς αλλοδαπές γυναίκες που εργάζονταν ήδη στην χώρα μας, κυρίως γυναίκες από τις Φιλιππίνες και την Πολωνία, προσφέροντάς τους αμοιβές κατά πολύ υψηλότερες από αυτές που κέρδιζαν από την εργασία τους. Η διάθεση των γυναικών αυτών γίνεται τόσο σε οίκους ανοχής - νόμιμους ή παράνομους - όσο και σε διάφορα μπαρ, ινστιτούτα μασάζ αλλά και με αποστολή στην οικία του πελάτη. Χαρακτηριστικά του τρόπου δράσης των μαστροπών είναι η προσπάθεια για εθελοντική παροχή υπηρεσιών από τις γυναίκες αυτές, χωρίς μεταχείριση βίας - δεν έχουμε εισέλθει, δηλαδή ακόμα στην εξαναγκαστική πορνεία - καθώς και η απόδοση σ’ αυτές σημαντικό μέρος των χρημάτων που κερδίζουν από την παροχή των πορνικών υπηρεσιών τους. Η δεκαετία του 1990 αποτέλεσε τη δεκαετία της έντονης έξαρσης του φαινομένου ως αποτέλεσμα των γενικότερων πολιτικών ,κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών που έλαβαν χώρα καθώς και αλλαγών του τρόπου δράσης του οργανωμένου εγκλήματος.

2. ΕΝΝΟΙΑ ΜΑΣΤΡΟΠΕΙΑΣ

Ως μαστροπεία ορίζεται η προαγωγή ή εξώθηση στην πορνεία, ανήλικων ή η υπόθαλψη ή διευκόλυνση της πορνείας ανηλίκων, με σκοπό την εξυπηρέτηση της ακολασίας άλλων ως επίσης και η κατ’ επάγγελμα ή από κερδοσκοπία προαγωγή στην πορνεία γυναικών. Προαγωγή σε πορνεία σημαίνει να προκαλέσει κάποιος στο ανήλικο πρόσωπο την απόφαση για πορνεία ή να ενισχύσει ανήλικο που διστάζει να πορνευτεί. Δεν θεωρείται όμως δυνατή η προαγωγή σε πορνεία του ανήλικου προσώπου που ήδη διάγει πορνικό βίο. Αντίστοιχα στη προαγωγή γυναίκας το έγκλημα υπάρχει, είτε η γυναίκα που προάγεται στην πορνεία είναι αμέμπτων ηθών είτε είναι επίμεμπτων ηθών. Αν όμως διάγει ήδη πορνικό βίο δεν υπάρχει μαστροπεία.

Τέλος ο όρος κατ’ επάγγελμα που χρησιμοποιείται όσον αφορά την προαγωγή γυναικών σημαίνει ότι ο δράστης τελεί το έγκλημα αυτό για να ποριστεί συνεχές και σημαντικό εισόδημα, ενώ από κερδοσκοπία νοείται η προαγωγή που γίνεται για πορισμό αθέμιτου κέρδους μια φορά ή επανειλημμένα, αλλά όχι συνεχώς γιατί τότε πρόκειται για μαστροπεία κατ’ επάγγελμα².

3. ΑΙΤΙΑ ΜΑΣΤΡΟΠΕΙΑΣ

Ειδικότερα για την Ελλάδα η έξαρση του φαινομένου εκτιμάται ως κάτι το αναμενόμενο. Η γεωπολιτική θέση της χώρας κάθε άλλο παρά επέτρεπε αισιοδοξία ως προς το ότι θα ήταν δυνατός ένας περιφερειακός ρόλος ή πολύ περισσότερο η παράκαμψη ή αποφυγή ενσωμάτωσης σε διεθνή δίκτυα σωματεμπόρων και μαστροπών.

Αποτελώντας μέλος της ΕΕ αλλά κυρίως λόγω γεωγραφικής θέσης η Ελλάδα αποτέλεσε και αποτελεί ακόμα, σημαντικό κόμβο διαμετακόμισης γυναικών και ανηλίκων από την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια προς την Δυτική Ευρώπη, αλλά και χώρα τελικού προορισμού-αγορά σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Από την άλλη η σχετική οικονομική άνθηση που γνώρισε η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, , έδωσε στον Έλληνα «πορνικό πελάτη» την δυνατότητα να είναι σε θέση να αγοράσει «προϊόν» υψηλής ποιότητας.

Η έκθεση του ΟΚΕΑ (Ομάδα Καταπολέμησης Εμπορίας Ανθρώπων) μιλάει για 75.000 -80.000 γυναίκες και ανήλικα κορίτσια που εντάχθηκαν στην πορνεία στην Ελλάδα με την χρήση φυσικού ή ψυχικού καταναγκασμού ή απάτης. Άλλοι όμως οργανισμοί που ασχολούνται με το θέμα υποστηρίζουν ότι ο αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος, πάνω από 100.000, καθόσον υπάρχουν αρκετά θύματα που δεν στάθηκε δυνατό να καταγραφούν.

Όσον αφορά τον τζίρο από τις παράνομες αυτές δραστηριότητες στη χώρα μας, ανέρχεται σε 600 εκατομμύρια Ευρώ το 1999, ενώ υπολογίζεται ότι άμεσα η έμμεσα ζουν από το κύκλωμα της διακίνησης γυναικών με σκοπό την σεξουαλική τους εκμετάλλευση περίπου διακόσιες δέκα χιλιάδες άνθρωποι σε ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια. Εκτιμάται επίσης ότι οι σωματέμποροι και μαστροποί αύξησαν τα κέρδη τους κατά την περίοδο 1991-1996 κατά 70%³. Είναι σαφές ότι μιλάμε για μια καλοστημένη επιχείρηση με τεράστια κέρδη.

Ακόμα υπολογίζεται ότι μέχρι το 2000 ενάμιση εκατομμύριο πελάτες προσέφυγαν σε αυτού του είδους την απόλαυση, εξαρτήθηκαν δηλαδή απ τα παράνομα δίκτυα της πορνείας και αν οι εκτιμήσεις αυτές είναι ακριβείς τότε ο αριθμός αυτός αφορά περίπου το 1/4 του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού της χώρας, γεγονός που από μόνο του αρκεί για να καταδείξει την έκταση του προβλήματος⁴.

4. ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΟΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΟΥ «ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ»

Οι εκδιδόμενες αλλοδαπές προωθούνται σε διάφορους πορνικούς τομείς καλύπτοντας όλη την γκάμα της πορνικής αγοράς. Οι τομείς αυτοί είναι:

Μπαρ και νυχτερινά κέντρα διασκέδασης, τα οποία αποτελούν τον πυρήνα της νέας πορνείας, την πλέον εξέχουσα μορφή της εξαναγκαστικής πορνείας και διεθνικής σωματεμπορίας. Στους χώρους αυτούς οι αλλοδαπές εργάζονται ως σερβιτόρες, χορεύτριες ή στριπτιζέζ και καλυπτόμενες πίσω από αυτό το πρόσχημα προσφέρουν και πορνικές υπηρεσίες σε όσους πελάτες το επιθυμήσουν, έναντι αδράς αμοιβής. Η συμφωνία γίνεται μεταξύ του πελάτη και του ιδιοκτήτη του κέντρου ο οποίος λειτουργεί ως μαστροπός, χωρίς καν να ερωτηθεί η εκδιδόμενη. Σε πολλά από τα κέντρα αυτά υπάρχουν δωμάτια όπου διαμένουν οι αλλοδαπές και εκεί γίνεται η ερωτική συνάντηση με τον πελάτη. Σε άλλες περιπτώσεις, ο πελάτης αποχωρεί μαζί με την αλλοδαπή από το μαγαζί και αφού συνευρίσκεται μαζί της σε δικό του χώρο ή σε ξενοδοχείο, την επιστρέφει στο κέντρο ενώ τέλος υπάρχει και το ραντεβού της επόμενης ημέρας όπου ο πελάτης συμφωνεί με το μαστροπό να παραλάβει την κοπέλα κάποια συγκεκριμένη ώρα την επόμενη ημέρα και κατόπιν να την επιστρέψει πάλι σε καθορισμένη ώρα. Κατά την τετραετία 1997-2000 υπολογίζεται ότι λειτουργούσαν περίπου 4.500 τέτοιοι χώροι στην Ελλάδα στους οποίους κυριαρχούσε το Ρώσικο και το Ουκρανικό δίκτυο⁵.

Οίκοι μασάζ (Μασαζίδικα),στα οποία οι αλλοδαπές γυναίκες προωθούνταν και πορνεύονταν σε ινστιτούτα αισθητικής που λειτουργούν νόμιμα και απλώς προσθέτουν ένα νέο τομέα άντλησης εισοδήματος. Με τον καιρό όμως τα περισσότερα μετατράπηκαν σε γνήσια πορνεία, παύοντας τις όποιες άλλες προσφερόμενες υπηρεσίες. Από πλευράς χώρου πρόκειται για χώρους πολυτελείας, σαφώς αναβαθμισμένους σε σχέση με τους γνωστούς οίκους ανοχής και με σαφώς ποιοτικότερες προσφερόμενες υπηρεσίες από πλευράς των εκδιδόμενων, με αυξημένο φυσικά κόστος, ενώ η ανεύρεση πελατών γίνεται μέσω αγγελιών σε εφημερίδες και περιοδικά.

Αποστολές κατ’ οίκον, ο τομέας αυτός λειτουργεί μέσω αγγελιών σε εφημερίδες και με την χρήση κινητής τηλεφωνίας για μεγαλύτερη ασφάλεια. Ο πελάτης μπορεί να παραγγείλει το ‘’προϊόν’’ στο σπίτι του θέτοντας και τις προδιαγραφές που αυτό πρέπει να πληροί ανάλογα με τις προτιμήσεις του. Το ραντεβού κλείνεται από το τηλέφωνο και η μεταφορά των γυναικών στην οικία του πελάτη γίνεται είτε από τους ίδιους τους μαστροπούς με δικό τους αυτοκίνητο, είτε από μισθωμένους από τους μαστροπούς οδηγούς. Και στις δυο περιπτώσεις οι συνοδοί περιμένουν σε κοντινή απόσταση και λειτουργούν και ως σωματοφύλακες της κοπέλας αν κάτι δεν πήγαινε καλά. Σε αρκετές περιπτώσεις η μεταφορά γίνεται από μισθωμένους οδηγούς ταξί οι οποίοι περιμένουν να επιστρέψει η κοπέλα για να την μεταφέρουν πίσω ή σε άλλο ραντεβού. Ο τρόπος μάλιστα αυτός τα τελευταία χρόνια αποτελεί τον κανόνα διότι θεωρείται ασφαλέστερος αφού ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες σύλληψης μιας και είναι δύσκολο να αποδειχθεί η ενοχή ενός οδηγού ταξί.

Κατ’ οίκον πορνεία. Στις αρχές της δεκαετίας του 90 εκτιμάται ότι το 12% περίπου των εκδιδομένων αλλοδαπών ειδικεύονται στον τομέα της κατ’ οίκον πορνείας. Ενώ οι μαστροποί νοικιάζουν μικρά διαμερίσματα όπου εγκαθιστούν μια ή συνήθως περισσότερες κοπέλες και προσελκύουν πελάτες μέσω μικρών αγγελιών καθώς και συγκεκριμένων ηλεκτρονικών διευθύνσεων. Ο τομέας αυτός μέχρι το 1995 αποτελούσε σχεδόν μονοπώλιο του Ρωσικού και του Ουκρανικού δικτύου, ενώ από το 1996 τροφοδοτήθηκε και από το Αλβανικό δίκτυο, λόγω της δραστικής μείωσης της πορνείας του πεζοδρομίου.

Πάντως η κατ’ οίκον πορνεία όπως και αυτή σε οίκους μασάζ παρέχουν στους μαστροπους τις λιγότερες εγγυήσεις από πλευράς ασφάλειας καθώς είναι σχετικά εύκολη η ανακάλυψή τους από τις διωκτικές αρχές.

Πεζοδρόμιο: ο τομέας αυτός αποτελεί μέρος της παραδοσιακής πορνείας, δηλαδή αυτής πριν το 1990 και μέχρι τότε αποτελούσε μονοπώλιο των Ελληνίδων. Από το 1992 όμως θα αποτελέσει τομέα δράσης και του Αλβανικού δικτύου ως το 1996 όπου τα σκληρά μέτρα της αστυνομίας θα περιορίσουν ή μάλλον σχεδόν θα εξαφανίσουν τις εκδιδόμενες από το πεζοδρόμιο.

Οίκοι ανοχής: ο τομέας αυτός αποτελεί τον πυρήνα της παλιάς πορνείας, την κύρια μορφή παροχής πορνικών υπηρεσιών στην Ελλάδα. Κατά την περίοδο 1990-2000 λειτούργησαν στην Ελλάδα 280 έως 290 νόμιμοι και περίπου 20-45 παράνομοι οίκοι ανοχής -δηλαδή οίκοι ανοχής που δεν είχαν πάρει άδεια λειτουργίας- στους οποίους εκτός από Ελληνίδες εκδίδονταν γυναίκες που προωθούνταν και από τα 4 δίκτυα, με την μερίδα του λέοντος να έχει το Αλβανικό δίκτυο⁶

5. Συνέπειες του φαινομένου

Οι συνέπειες του συνεχιζόμενου εγκλήματος της μαστροπείας είναι πολλές και με πολλούς αποδέκτες στην κοινωνία, μα πάνω απ’ όλα όμως τις ίδιες τις εξαναγκαστικά εκδιδόμενες γυναίκες, που είναι τα πραγματικά θύματα αυτής της τραγωδίας. Τα αποτελέσματα ερευνών που έχουν γίνει ανάμεσα στις γυναίκες αυτές καταδεικνύουν με αναμφισβήτητο τρόπο το μέγεθος του δράματός τους.

Αρκετές φορές η κατάσταση αυτή τις οδηγεί σε αδιέξοδο με αποτέλεσμα την αυτοκτονία ενώ εκτός απ’ όλα αυτά είναι ευάλωτες και σε αφροδίσια νοσήματα αφενός μεν διότι δεν ελέγχονται συχνά έως καθόλου από γιατρούς, αφετέρου δε διότι υποχρεώνονται πολλές φορές να παρέχουν τις σεξουαλικές τους υπηρεσίες χωρίς την λήψη προφυλάξεων και μάλιστα σε απεριόριστο αριθμό ανδρών⁷. Επιπλέον μεγάλος αριθμός των γυναικών, παρουσιάζει συχνά το φαινόμενο ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και οι αλλεπάλληλες εκτρώσεις - και μάλιστα χωρίς τη λήψη πολλές φορές των αναγκαίων ιατρικών μέτρων - έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση της υγείας τους αλλά και την ανικανότητα τους να συλλάβουν στο μέλλον.

Πολλές γυναίκες αποδέχονται τη μοίρα τους, λόγω απελπισίας, έλλειψης προοπτικής και άλλης διεξόδου στην χώρα τους. Έχουν αποδεχτεί τους ιδιότυπους νόμους των κυκλωμάτων και το ότι αποτελούν απλά εμπορεύματα και αντικείμενα προς εκμετάλλευση που είναι και το χειρότερο. Έχουν αποδεχτεί ότι είναι πλέον όντα χωρίς προσωπικότητα και αξία.

Πέρα από τις αναφερθείσες συνέπειες, μια ακόμη παράμετρος του εγκλήματος της μαστροπείας ενδεικτική του επικινδύνου χαρακτήρα της, αποτελεί η σύνδεση της και με άλλες αξιόποινες πράξεις, που διαπράττονται τόσο από τους ίδιους τους μαστροπούς όσο και από τρίτους. Ανήκουσα πλέον στις δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος η μαστροπεία και με τα τεράστια κέρδη που προσφέρει ακολουθεί τους κανόνες της αγοράς με επακόλουθο όταν αυξάνεται η ζήτηση να απαιτείται αύξηση της προσφοράς, η οποία για να επιτευχθεί κάνει ακόμα πιο αδίστακτους τους δράστες. Έτσι οι βιαιότητες, και οι σωματικές κακοποιήσεις σε βάρος των εκδιδόμενων αποτελούν καθημερινές πρακτικές για τους μαστροπούς. Κατά κανόνα οι δράστες οπλοφορούν ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ενέχονται σε δολοφονίες τόσο γυναικών όσο και άλλων μελών του κυκλώματος όταν κάτι δεν πάει καλά στην συμφωνία τους (ξεκαθάρισμα λογαριασμών).

Για να επιτύχουν το σκοπό τους διαπράττουν πλαστογραφίες (καταρτίσεις πλαστών εγγράφων ή νόθευση γνησίων) συνήθως ταξιδιωτικών εγγράφων, κλοπές εγγράφων, εκβιασμούς, δωροδοκίες δημοσίων λειτουργών. Επίσης οι μαστροποί ενέχονται συχνά σε περιπτώσεις διακίνησης και εμπορίας ναρκωτικών παράλληλα με την σωματεμπορία ενώ προμηθεύουν με ναρκωτικά και τις ίδιες τις εκδιδόμενες.

Από την άλλη η εξαναγκαστική πορνεία αποτελεί αιτία τέλεσης εγκλημάτων και από τρίτους. Έτσι παρατηρείται αυξημένη εγκληματικότητα από πολλούς πελάτες των εκδιδόμενων γυναικών, οι οποία μη διαθέτοντας την οικονομική δυνατότητα και επιθυμώντας να αποκτήσουν τις σεξουαλικές τους υπηρεσίες - σαφώς καλύτερης ποιότητας και γι’ αυτό πιο ακριβές από αυτές της νόμιμης πορνείας - καταφεύγουν συχνά στην διάπραξη εγκλημάτων για να προσπορίσουν τα αναγκαία χρήματα (κλοπές, ληστείες, μικροαπάτες, πώληση ναρκωτικών).

6. Η ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Η δράση του οργανωμένου εγκλήματος σεξουαλικής εκμετάλλευσης στη χώρα μας, ανάγκασε την ελληνική πολιτεία να προχωρήσει στην αλλαγή του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου με ένα αυστηρότερο αλλά και περισσότερο προσαρμοσμένο στις ανάγκες της σύγχρονης αντεγκληματικής πολιτικής.

Έτσι κρίθηκε αναγκαία η ψήφιση ενός νόμου ο οποίος θα περιελάμβανε διατάξεις αποκλειστικά για την καταπολέμηση της σωματεμπορίας και της μαστροπείας. Ο νέος νόμος (Ν.3064/2002) ψηφίστηκε από την Βουλή των Ελλήνων -και από τα 4 κόμματα που εκπροσωπούνταν στη Βουλή – στις 2 Οκτωβρίου 2002 και τέθηκε σε ισχύ με την δημοσίευσή του στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 15 Οκτωβρίου 2002. Ο Νόμος αυτός έχει τον τίτλο ‘’ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΤΗΣ ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΑΡΩΓΗ ΣΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΑΥΤΩΝ’’ και αποτελείται από 14 άρθρα. Όσον αφορά τα εγκλήματα της σωματεμπορίας και της μαστροπείας και την αρωγή των θυμάτων έχει ως εξής:

1. Όποιος για να εξυπηρετήσει την ακολασία άλλων προάγει ή εξωθεί στην πορνεία ανήλικο ή υποθάλπει ή διευκολύνει την πορνεία ανηλίκων τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και με χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως πενήντα χιλιάδων ευρώ.

2. Με κάθειρξη και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ τιμωρείται ο υπαίτιος, αν το έγκλημα τελέστηκε: α) εναντίον προσώπου νεότερου των δεκαπέντε ετών β) με απατηλά μέσα γ) από τον ανιόντα συγγενή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας ή από θετό γονέα, σύζυγο, επίτροπο ή από άλλον στον οποίο έχουν εμπιστευθεί τον ανήλικο για ανατροφή, διδασκαλία, επίβλεψη ή φύλαξη, έστω και προσωρινή δ) από υπάλληλο ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στη πράξη.

3. Όποιος κατ’ επάγγελμα ή από κερδοσκοπία προάγει στην πορνεία γυναίκες τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δεκαοχτώ μηνών και με χρηματική ποινή. Η τέλεση της πράξης από υπάλληλο, ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη, συνιστά επιβαρυντική περίσταση.

• Οι πράξεις της παραγράφου 1 τιμωρούνται πλέον σε βαθμό κακουργήματος (κάθειρξη μέχρι 10 έτη) και με χρηματική ποινή, αντί για πλημμέλημα όπως ίσχυε πριν.
• Καταργείται η ρήτρα επικαιρότητας και πλέον η μαστροπεία θα τιμωρείται σύμφωνα με την διάταξη αυτή ανεξάρτητα της ισχύος άλλης συναφούς διάταξης.
• Στην παράγραφο 2 επίσης τιμωρείται η πράξη σε βαθμό κακουργήματος εφόσον πληρούνται οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις αντί για πλημμέλημα που ήταν πριν.
• Στην παράγραφο 3 δεν διαφοροποιείται η ποινή σε σχέση με τον προηγούμενο νόμο, εισάγεται όμως για πρώτη φορά η περίπτωση τέλεσης της πράξης από υπάλληλο κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του και μάλιστα συνιστά επιβαρυντική περίπτωση.

Έτσι με τις αλλαγές αυτές παρέχεται ουσιαστικότερη προστασία στους ανήλικους, αφού πλέον οι πράξεις που στρέφονται εναντίον τους τιμωρούνται σε βαθμό κακουργήματος ενώ η πρόσθετη διάταξη της παραγράφου 3 σκοπό έχει την καταπολέμηση της διαφθοράς των κρατικών λειτουργών και ιδίως των αστυνομικών που συχνά ενέχονται στη διάπραξη τέτοιων εγκλημάτων.

7. ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ - ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛ.ΑΣ

Η Ελληνική Αστυνομία ως η κατεξοχήν αρμόδια υπηρεσία του κράτους για την πρόληψη και την καταστολή της εγκληματικότητας, βρέθηκε μετά το 1990 και με την αθρόα εισαγωγή νόμιμων και παράνομων αλλοδαπών γυναικών αλλά και ανδρών στην χώρα μας, μπροστά σε μια κατάσταση όπου οι παραδοσιακοί τρόποι αστυνόμευσης, αλλά και γενικότερα οι υπηρεσίες της όπως ήταν διαρθρωμένες μέχρι τότε, δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Η ΕΛ.ΑΣ δεν ήταν συνηθισμένη αλλά ούτε και έτοιμη να αντιμετωπίσει την νέα αυτή μορφή εγκληματικότητας και αυτό φαίνεται καθαρά από τα στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν την έκταση που έχει πάρει η εξαναγκαστική πορνεία αλλοδαπών γυναικών στη χώρα μας.

Ως πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή ήταν η ίδρυση της συνοριακής αστυνομίας ή αλλιώς υπηρεσίας συνοριακής φύλαξης με τον Ν. 2622/98 η οποία έχει ως κύρια αποστολή την αποτροπή παράνομης εισόδου αλλοδαπών στη χώρα, τον εντοπισμό και την σύλληψη αυτών και την παραπομπή τους στην δικαιοσύνη. Οι υπηρεσίες συνοριακής φύλαξης ιδρύονται σε παραμεθόριους και όμορους αυτών νομούς καθώς και σε νησιά που βρίσκονται εγγύς των θαλάσσιων συνόρων της χώρας.

Βασιζόμενη στον ίδιο νόμο 2622/98 ιδρύθηκε με το ΠΔ 224/02 ΦΕΚ 173-4 της 31-7-2001 η υπηρεσία Δίωξης Λαθρομεταναστών η οποία και λειτούργησε αρχικά στην περιοχή της Αττικής από τον Αύγουστο του 2002.⁸ Η υπηρεσία αυτή έχει ως αποστολή τον έλεγχο των μεταναστών στο Νομό Αττικής και την σύλληψη και απέλαση των λαθρομεταναστών καθώς και την σύλληψη και παραπομπή στην δικαιοσύνη των προσώπων που διευκολύνουν την παράνομη είσοδο και διακίνησή τους στη χώρα.

Ως ένα ακόμη βήμα για την αντιμετώπιση του φαινομένου θεωρείται η ίδρυση της υπηρεσίας εσωτερικών υποθέσεων της ΕΛ.ΑΣ με τον Ν. 2713/99 η οποία έχει ως αποστολή την διερεύνηση, εξιχνίαση και δίωξη σε όλη την επικράτεια των εγκλημάτων που διαπράττουν ή συμμετέχουν στην διάπραξή τους Αστυνομικοί όλων των βαθμών και τα οποία προβλέπονται από διατάξεις.

Η ίδρυση της συγκεκριμένης υπηρεσίας ναι μεν αποσκοπεί αμέσως στην δίωξη των επίορκων αστυνομικών και στην καταπολέμηση της διαφθοράς, μέσω όμως της λειτουργίας αυτής συμβάλλει και στην καταπολέμηση των φαινομένων της σωματεμπορίας και της μαστροπείας, πρώτον διότι περιορίζονται ή εξαλείφονται οι περιπτώσεις αστυνομικών που διαπράττουν ή συμμετέχουν στη διάπραξη των εγκλημάτων αυτών και δεύτερον διότι αποτελεί μοχλό πίεσης προς τους αστυνομικούς εκείνους που αρκετές φορές δείχνουν μια ύποπτη αδιαφορία όσον αφορά τον έλεγχο των χώρων προώθησης αλλοδαπών γυναικών (κέντρα διασκέδασης, ινστιτούτα αισθητικής κ.α) και την δίωξη των υπαιτίων.

Τέλος η ίδρυση σε κάθε αστυνομική διεύθυνση δεκαπενταμελούς αστυνομικής μονάδας, της ομάδας πρόληψης και καταστολής εγκληματικότητας (ΟΠΚΕ), η οποία διαθέτει υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και άρτιο εξοπλισμό και στην δραστηριότητα των οποίων υπάγεται εκτός των άλλων και ο έλεγχος των αλλοδαπών για την διαπίστωση της νόμιμης ή μη εισόδου και παραμονής στη χώρα.

Όσον αφορά τον τομέα της εκπαίδευσης - επιμόρφωσης του αστυνομικού προσωπικού ήδη το αντικείμενο της σωματεμπορίας με σκοπό την σεξουαλική εκμετάλλευση εντάχθηκε στα εκπαιδευτικά προγράμματα όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης της Αστυνομικής Ακαδημίας.

Εκτός όμως από τα προαναφερόμενα μέτρα σημαντική είναι η δράση της ΕΛΑΣ στον τομέα της συνεργασίας με αστυνομίες άλλων χωρών τόσο στα πλαίσια της ΕΕ όσο και διεθνώς αλλά και η ανάπτυξη συνεργασίας με υπηρεσίες όμορων κρατών. Έτσι η ΕΛΑΣ συμμετέχει με αρμόδιους αξιωματικούς της σε ομάδες εργασίας (task - forces) της Europol, της Interpol, του συμφώνου σταθερότητας.

Συμμετέχει επίσης στην πρωτοβουλία SECI (Σύμφωνο για την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης). Στα πλαίσια της συμμετοχής της η ΕΛΑΣ διατηρεί ένα Αστυνομικό Αξιωματικό σύνδεσμο στο Βουκουρέστι όπου βρίσκεται η έδρα του SECI.

Τέλος για την αντιμετώπιση της διασυνοριακής εγκληματικότητας και στα πλαίσια της αστυνομικής συνεργασίας με τις όμορες χώρες καθιερώθηκε η κατά τακτά χρονικά διαστήματα συνάντηση των Αστυνομικών Διευθυντών των παραμεθόριων περιοχών της χώρας με τους ομολόγους τους των άλλων χωρών για την ανταλλαγή πληροφοριών και την εκδήλωση αντίστοιχων δράσεων για την αντιμετώπιση του φαινομένου ύστερα από πρωτοβουλία της Ελληνικής Αστυνομίας⁹.

Β. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Η έρευνα των περιστατικών της μαστροπείας για την περιοχή του νομού Λέσβου κατά την περίοδο 2001-2008 έγινε με την άντληση δεδομένων από το αρχείο της Α.Δ ΛΕΣΒΟΥ. Πιο συγκεκριμένα έγινε καταγραφή και ανάλυση 11 περιπτώσεων του εγκλήματος της μαστροπείας από το σύνολο των 15 που εντοπίστηκαν στην πόλη της Μυτιλήνης αλλά και στην περιφέρεια. Τα εγκλήματα διεπράχθησαν σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος που λειτουργούν ως βραδινά νυχτερινά κέντρα (bar). Το αίτιο είναι σε όλες τις περιπτώσεις το παράνομο περιουσιακό όφελος. Επίσης, οι εκδιδόμενες γυναίκες εργάζονται εκεί ως σερβιτόρες. Και στις 11 περιπτώσεις το ρόλο των πελατών υποδύθηκαν αστυνομικοί, οι οποίοι έναντι της αντίστοιχης αμοιβής, κατόπιν συγκεκριμένης συμφωνίας με τον εκάστοτε μαστροπό, στοιχειοθέτησαν τα εγκλήματα.

Τα στοιχεία αυτά αφού καταρτίστηκαν σε πίνακα όπου φαίνεται καθαρά ο τόπος και ο χρόνος τέλεσης του κάθε εγκλήματος, η υπηκοότητα και το επάγγελμα των δραστών, η ηλικία και υπηκοότητα των εκδιδόμενων θυμάτων, αναλύθηκαν στατιστικά με το ερευνητικό πρόγραμμα του spss 12. Από την επεξεργασία αυτή προέκυψαν γραφήματα που καταδεικνύουν τα στοιχεία αυτά ομαδοποιημένα και στη συνέχεια σχολιάζονται.

1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΜΑΣΤΡΟΠΕΙΑΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΛΕΣΒΟΥ

(περίοδος 2001-2008)

	ΤΟΠΟΣ ΤΕΛΕΣΗΣ	ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ ΔΡΑΣΤΩΝ	ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ	HΛΙΚΙΕΣ ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ	ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΔΡΑΣΤΩΝ	ΕΤΟΣ
1	Λέσβος	Έλληνας	Υπήκοος Ερυθραίας	68 ετών	Ιδιοκτήτης μπαρ	2008
2	Λέσβος	Βούλγαρος	Υπήκοος Βραζιλίας	36 ετών	Σερβιτόρος σε μπαρ	2008
3	Λήμνος	Έλληνας	Υπήκοος Αιθιοπίας	35 ετών	Ιδιοκτήτης μπαρ	2008
4	Λέσβος	Έλληνας	Υπήκοος Ρουμανίας	25 ετών	Υπεύθυνος καταστήματος	2007
5	Λέσβος	Έλληνας	Υπήκοος Βουλγαρίας	39 ετών	Υπεύθυνος καταστήματος	2006
6	Λέσβος	Έλληνας	Υπήκοοι Ουζμπεκιστάν	42 ετών	Ιδιωτικός υπάλληλος	2006
7	Λέσβος	Έλληνας	Υπήκοος Πολωνίας	31 ετών	Ιερέας	2005
8	Λέσβος	Βουλγάρα	Υπήκοος Βουλγαρίας	40 ετών	Σερβιτόρα	2002
9	Λέσβος	Ελληνίδα	Υπήκοος Ελλάδος	60 ετών	Ιδιόκτητης καταστήματος	2003
10	Λέσβος	Ελληνίδα	Υπήκοος Νιγηρίας	32 ετών	Ιδιόκτητης καταστήματος	2002
11	Λέσβος	Έλληνας	Υπήκοος Μολδαβίας	37 ετών	Ιδιοκτήτης κέντρου διασκέδασης	2001