Συνδέσου με Σεβασμό

Συνδέσου με Σεβασμό

Ευστράτιος Παπάνης, Ακαδημία των Πολιτών

Όσοι θεωρούν ότι το διαδίκτυο είναι ένα μέσο, όπως όλα τα υπόλοιπα, που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, ξεχνούν ίσως ή προσποιούνται πως αγνοούν τη βασικότερη ιδιότητά του: πως λαμβάνει τις ιδιότητες των χρηστών, τις ενσωματώνει, διαμορφώνεται από αυτές και ταυτόχρονα το ίδιο τις μορφοποιεί. Με άλλα λόγια το Διαδίκτυο είναι ένας Διάλογος, μια νέα εποποιία της Δημοκρατίας, που επιτελείται ανά πάσα στιγμή. Αποτελεί ένα περίπλοκο κοινωνικό σύστημα, που απαρτίζεται από επιμέρους δίκτυα και διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά τους, ενώ παράλληλα τα αναπλαισιώνει και τα διαδίδει.

Οι κοινότητες στο διαδίκτυο και οι διαδράσεις τους χαρακτηρίζονται από την ευκαμψία, το διαρκή αναπροσδιορισμό: ομάδες δημιουργούνται βάσει κοινών ενδιαφερόντων, εξαφανίζονται, ανακάμπτουν με μία δυναμική, που αρμόζει στην οικουμενική θεώρηση των κοινωνιών και είναι απαλλαγμένη από δυνάμεις, όπως η κοινωνική αδράνεια και η αντίσταση στην αλλαγή. Η πεμτουσία του διαδικτύου και η αιτία της εξάπλωσής του είναι ακριβώς η ιδιότητά του να αποδέχεται άμεσα το καινοφανές.

Το διαδίκτυο ομοιάζει με ένα άθροισμα από κατακερματισμένα υποσύνολα, αλλά τείνει προς την ενότητα και τη διαφάνεια. Το αίτημα της εποχής είναι η διαπίστευση του συμβολικού εαυτού των χρηστών και οι σχέσεις του με τον πραγματικό, η επικύρωση των πηγών και η επιβεβαίωση των αρχών της ισότητας και των πολλαπλών ευκαιριών. Οποιαδήποτε αστοχία σε κάποιον από αυτούς τους τομείς θα δράσει ανασταλτικά στο ιδεώδες που ονομάζεται άμεση δημοκρατία, ανάδειξη της προσωπικής βιογραφίας και του ατόμου ως ιστορικό πρόσωπο, που μπορεί πλέον να διαμορφώνει τις τύχες του. Ο συνειδητοποιημένος χρήστης αντιστέκεται σε κάθε προσπάθεια χειραγώγησης του Διαδικτύου είτε από κράτη είτε από τα συνήθη είδη της προπαγάνδας και των οικονομικών στρεβλώσεων.

Ο σεβασμός προς την προσωπικότητα είναι συνυφασμένη με την εξέλιξη του Διαδικτύου, που απαλλάχτηκε από την ξερή ποσοτικοποιημένη καταμέτρηση κλικ, έδωσε έμφαση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αλληλέπίδρασης, των προτιμήσεων, του χαρακτήρα και στην κατοχύρωση της πληροφορίας, που αναμεταδίδεται και διαμορφώνει στάσεις, πεποιθήσεις και πολιτικό λόγο. Η ευθύνη των κρατών, των εταιρειών και των κοινωνικών μορφωμάτων, που σταθερά διαμόρφωναν την κοινή γνώμη είναι τεράστια, καθώς η επιρροή τους μετριάζεται πλέον από το δικαίωμα του πολίτη να αρθρώνει και να διαχέει την άποψή του.

Η αποφυγή της παραχάραξης της πληροφορίας είναι το μεγάλο στοίχημα για το μέλλον και σε αυτό ο καθημερινός χρήστης δεν είναι άμοιρος ευθυνών: Η διασταύρωση των πηγών, η αντίσταση σε ιστοτόπους, που συστηματικά διασπείρουν αλλοιωμένες ειδήσεις ή φανατίζουν, η πολλαπλή ενημέρωση, η απαξίωση της άκριτης αποδοχής της αυθεντίας- χαρακτηριστικά της πρώιμης εποχής του Διαδικτύου- πρέπει να παρέλθουν ανεπιστρεπτί. Η πολιτεία των Νόμων και των Θεσμών και η πάταξη της αυθαιρεσίας δέον να μεταλαμπαδευθεί στις διαδικτυακές σχέσεις. Το ίντερνετ, για να αποκτήσει κύρος οφείλει να γίνει κατανοητό και προσιτό σε ευρύτατα στρώματα πληθυσμού, να άρει τις ανισότητες είτε ηλικιακές είτε κοινωνικοοικονομικές και να θεωρηθεί δημόσιο αγαθό, που δίνει έμφαση στο περιβάλλον, στα ανθρώπινα δικαιώματα, και εν γένει στην ελευθερία και προσφέρει βήμα σε ομάδες, που μέχρι στιγμής δρούσαν σχεδόν στην αφάνεια. Το Διαδίκτυο εν ολίγοις είναι ο σύγχρονος τρόπος σκέψης, που σέβεται και αναδεικνύει τη διαφορετικότητα.

Ο χρήστης σήμερα πρέπει να είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος σε διαδικτυακά φαινόμενα, όπως η ανεπιθύμητη διαφήμιση, η χωρίς έγκριση ενοχλητική αλληλογραφία, τα προγράμματα, που καταγράφουν κάθε επίσκεψη στο διαδίκτυο, τις παράλογες πολιτικές και όρους χρήσης των γνωστών διαδικτυακών εταιρειών, τη ροή της πληροφορίας που αποδέχεται, το copyright των όσων παράγει, την ελευθερία της τεκμηριωμένης γνώμης.

Γίνεται κατανοητό πως όλες αυτές οι έννοιες δεν μπορούν να προσπελαστούν από ανθρώπους χωρίς ιδιαίτερη παιδεία. Επομένως η ευαισθητοποίηση και η ενδυνάμωση των χρηστών είναι χρέος πλέον της πολιτείας, εάν δε θέλουμε να καταλήξουμε σε εκτρωματικές καταστάσεις ή να μετατρέψουμε το Διαδίκτυο σε ελιτίστικο μόρφωμα.