Ελληνική Κοινωνική Έρευνα -Greek Social Research

Δεν κατευνάζουν οι αιώνες τον αρχέγονο φόβο και οι πανάρχαιες πέτρες της Επιδαύρου τάφοι για τις γενιές που τις ακούμπησαν.  Κι αν η Τέχνη με απαλές αισθήσεις εξωραΐζει το θάνατο, η ίδια απορία στοιχειώνει το θέατρο:  Δολόμητιν δ᾽ ἀπάταν θεοῦ [μεσῳδ.] τίς ἀνὴρ θνατὸς ἀλύξει;  Τις ὁ κραιπνῷ ποδὶ πηδήματος εὐπετέος ἀνάσσων; φιλόφρων γὰρ ‹ποτι›σαίνουσα τὸ πρῶτον παράγει βροτὸν εἰς ἄρκυας Ἄτα, τόθεν οὐκ ἔστιν ὑπὲρ θνατὸν ἀλύξαντα φυγεῖν. Από τη δολερή όμως απάτη του Θεού ποιος θνητός θε να ξεφύγει;  Ποιος που με πόδι γοργό εύκολο θα κάνει τέτοιο πήδημα ποτέ του;  Γιατί πρόσχαρη στην αρχή, με χάδια, στα δίχτυα της παρασέρνει τον άνθρωπο η Άτη, απ´ όπου θνητός να ξεμπλέξει και να φύγει δεν μπορεί  Αισχύλου Πέρσαι

  Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου Δεν μπορείς να αγαπάς τους ανθρώπους, αν δεν επικοινωνείς μαζί τους. Δεν μπορείς να επικοινωνείς, αν ο λόγος σου φτασιδώνεται με ανούσια κοινωνικά προσχήματα και υπεκφυγές. Δεν νικάς το ανούσιο, αν η γλώσσα μολεύεται με λέξεις φθαρμένες από τη χρήση και με φράσεις χωρίς ιστορία και νόημα. Δεν μπορείς να ανασκευάζεις τη φθορά, αν η συμβατικότητα γίνεται υποκρισία, που αποκρύπτει  τις αιτίες των πραγμάτων και τα κίνητρα των συμπεριφορών. Δεν μπορείς να αναγνωρίζεις τις αιτίες, αν δεν καταλαβαίνεις πόσο εύκολα μεταμορφώνονται σε σκοπούς. Δεν μπορείς να επαναστατήσεις στη μοίρα, αν τους σκοπούς δεν μάθεις να τιθασεύεις. Δεν έχεις μερίδιο στην αλήθεια, αν το πεπρωμένο δεν προσπαθήσεις να εκτρέψεις με τη γνώση και τη φωτιά. Δεν μπορείς παρά να ψεύδεσαι, αν δεν αγαπάς όσα γνωρίζεις και δε γνωρίζεις, όσα αγαπάς Δεν μπορείς να μην ενδώσεις στο ψέμα, παρά μονάχα αν επικοινωνείς.

Επιτέλους, έφτασα πια στην ηλικία, που τόσο βαθιά επιθυμώ όσα θέλω, ώστε να μπορώ να ζήσω και χωρίς αυτά.  Στράτος Παπάνης

 Και τώρα που ξεθεμελιώθηκαν όλα όσα αγαπήσαμε και τα επιχειρήματα ανασκεύασαν ακόμη και την ψευδαίσθηση πως αγαπηθήκαμε, τώρα που η βαρύτητα της λατρείας για εκείνη σκορπίστηκε, κι απομείναμε ανάλαφροι, ανέμελοι και κενοί, όπως πριν εμποτιστούμε από την αγάπη της, τώρα τι απέμεινε πια για να ανησυχούμε;  Μαζί της εξαϋλωθηκαν οι φόβοι, οι μέριμνες και οι αμφιβολίες, μαζί της τραβήχτηκαν στις σκιές οι προσδοκίες, οι φροντίδες και η καθημερινή συνδιαλλαγή μας.  Μαζί της αποτραβήχτηκε κάθε θλίψη της αγάπης. Και η λογική διέσωσε τις ισορροπίες μας.  Και τώρα πώς θα λεγόμαστε άνθρωποι, αφού απαλλαγήκαμε από το αβάσταχτο φορτίο της αγάπης; Στράτος Παπάνης 

Ισχνό το συννεφάκι στ´Αυγούστου την πανσέληνο-του φθινοπώρου κηλίδα. Αναίτιος στης αγκαλιάς σου τη θαλπωρή ο αναστεναγμός-της παγωνιάς, που θα μου φερεις,προμήνυμα. Πάντα έτσι όλα τελειώνουν, την ώρα που αιώνια πάνε να μοιάσουν: ριπές της φθίσης βεβηλώνουν το κορύφωμα της νιότης σου. Σαν κάποιες στιγμές ευτυχίας, που αργότερα καταλαβαίνεις ότι ήδη έχουν ενδώσει στο καρτέρι του χρόνου.. Στράτος Παπάνης

Κάθε φορά που γεννιέται μια επιθυμία μαζί της αναφύονται οι δυνάμεις, που θα την πραγματώσουν και τα αντίβαρα, που δεν θα της επιτρέψουν να πραγματοποιηθεί. Η συνισταμένη των δύο ονομάζεται δράση και η τελική απόφαση διακινδύνευση, ασφάλεια, κίνητρο, έμπνευση, ενοχή.. Μα οι επιθυμίες περνούν και οι άνθρωποι γεμίζουν από δυνάμεις, που δεν ξέρουν πώς να τις χρησιμοποιήσουν και βάρη, που δεν καταλαβαίνουν γιατί τα κουβαλούν..Κι αυτός γίνεται ο σκοπός της αυτογνωσίας: Να εφευρίσκει σκοπούς για την ορμή, παραμυθία για τα βάρη, αλλά πάνω από όλα τρόπους, για να παραμένουν οι επιθυμίες ζωντανές.. Στράτος Παπάνης

Ένας ο θάνατος για την αλλαγή και δύο για τη γέννηση κάθε καινούριου. Με πόνους, όλοι όσοι τους χαρίστηκε η ψυχή, ξεχρεώνουν την ύπαρξη και τη φθορά των υλικών και των αψύχων. Κι αν η πλάση σχεδιάστηκε με το περίσσευμα του Θεού, διαιωνίζεται από το υστέρημα του Ανθρώπου Γι αυτό χρέος του καθενός να καταλείψει όσα έλαβε και κάτι παραπάνω, στη γνώση, στην αισθητική, στην κοινωνία και στους άλλους Κι η ελάχιστη αυτή κληρονομιά μελλοντική ελπίδα και λίπασμα θα είναι, έτσι που να μπορέσουν οι γενιές τους επόμενους τρόμους να υπομείνουν. Στράτος Παπάνης

 Σε αφομοιώνει η θάλασσα και αναβλύζουν μέσα από ηφαιστειακές πηγές και αρτηρίες της ύπαρξης η ποίηση και οι θρύλοι των αιώνων.  Εμπιστεύεσαι τα κοράλια, που συγκατανεύουν ρυθμικά στα ρεύματα, και οι παφλασμοί των υδάτων ενορχηστρώνουν αιολικά μέλη και προσωδίες.  Εγκαταλείπεσαι στα τοπία και δονούνται τα κύτταρα από λυγμούς χαμένους στο μύθο. Παντού απολιθώματα εμπειριών,που δεν έζησες, αλλά εντός σου τρανεύουν, επιζητώντας τη μέθεξη.   Ιερά αδυσώπητα και βυζαντινά εκκλησάκια διαφυλάττουν στους κόρφους τους την ευλογία ή την ειρωνεία του Θείου. Χρησμοί οι άνεμοι από τα μέρη της Τροίας σε διαπερνούν με ριπές παραζάλης. Είτε πενθείς στη Λέσβο είτε ερωτεύεσαι με νότες είναι ζυμωμένη η έκβαση. Στράτος Παπάνης

Δεν είναι η προδοσία που ματώνει περισσότερο στο ξερίζωμα μιας σχέσης, όσο οι προφάσεις και οι αφορμές, που αναβαπτίζονται σε αιτίες, για να αποκρύψουν τις άθλιες λεπτομέρειες και τις υπεκφυγές εκείνου που καταχρηστικά αγαπήθηκε.. Στράτος Παπάνης

Παλίμψηστα πράγματα και τοπία, που πάνω τους ξεθωριάζει η μυρωδιά και τα έργα των ανθρώπων, που πέρασαν και λησμονηθήκαν. Αδιόρατοι ίσκιοι, κρυπτογραφημένοι έρωτες, λόγια που άλλαξαν, καθώς ειπώθηκαν, την προσωδία στο πεπρωμένο μιας σχέσης. Κι αυτό με τη σειρά του τη μελωδία της οικουμένης.  Αναπνοές παλιού κρασιού, που διαχέουν τα συναισθήματα και τις μνήμες της χρονιάς, που φυλακίστηκαν. Σκηνές που τελείωσαν, αλλά πάνω τους ασθμαίνει το παρόν, για να χαράξει το μέλλον, δεσμώτες που καιροφυλακτούν για την ψυχή, που θα τους αναστήσει. Παλίμψηστα σαν αινίγματα με μια μόνο απάντηση: Τίποτα δεν μπορεί να πεθάνει. Στράτος Παπάνης

 Η πιο αποτελεσματική, κοινή εξαπάτηση ή αυταπάτη στις ανθρώπινες σχέσεις είναι η παρουσίαση ως πολύτιμου και δυσεύρετου, αυτού που απλόχερα και δωρεάν σπαταλιέται σε άλλα πλαίσια, περιστάσεις και συναναστροφές.  Σαν το λείο, σπάνιο και φανταχτερό βότσαλο σε αμμουδερή παραλία, που όμως υπάρχει κατά μυριάδες στο βυθό της ίδιας θάλασσας, αλλά δεν τόλμησες να βουτήξεις πιο βαθιά, για να γίνεις απρόσβλητος από την ομορφιά του.  Άνδρες, γυναίκες και γενιές ξεγελάστηκαν και πόνεσαν από την παραίσθηση, επιχειρώντας να λεηλατήσουν αυτή την κενή  χίμαιρα. Ίσως γιατί τα βότσαλα και τις σχέσεις πολύτιμες τις κάνει η στιγμή, ο ήλιος, καθώς τις χρωματίζει και η αφέλεια να σε παρασύρουν πέρα από κάθε λογική.  Στράτος Παπάνης 

 Σουρουπώνουν όλα όσα αγαπήσαμε και το λυκόφως του κόσμου μας αχνοπαίζει στα τοπία, σαν αμφιλεγόμενη πρόφαση για την ήττα της νύχτας, που θα μας διαπεράσει. Αλλά τα πορφυρά, που αντιστέκονται στους ορίζοντες, θα ιριδίζουν για πάντα την ασυδοσία της ύπαρξης μας, που με τα πάθη της πυρπόλησε κάθε συμβιβασμό.. Στράτος Παπάνης

Ανατέλλει αστική η σελήνη μέσα από κάδους, κεραίες και κουρασμένα αισθήματα.  Εναέρια σύρματα τη διαιρούν, τη χαράσσουν, στρεβλώνουν το σχήμα της. Σκοντάφτει σε τέντες, σε στύλους,  σε υπάρξεις αιωρούμενες. Την προϋπαντούν αυταπάτες, ειρκτές, δεσμώτες σκυλιά σε ασφυκτικά διαμερίσματα. Επαναστατημένες ψυχές σπαρταρούν για το θαύμα, που ποτέ δεν κομίζει.  Τα λόγια, οι ανάσες, που στο φως της προδόθηκαν, λεηλατημένα εξαργυρώνονται στων σπονδών της την έξαρση.  Σελήνη της πόλης, που πρώτα τρεμόπαιξες στους νοητούς του Αιγαίου ορίζοντες, πόσο πολύ μου θυμίζεις της ζωής μου τα ανέφικτα.  Σα γυναίκα που την έκσταση αλλού αφού γνώρισε, στις βεβαιότητες μιας πόλης αναιμικής ξεπουλήθηκε..  Στράτος Παπάνης